درمان نرمی غضروف کشکک زانو

کندرومالاسی کشکک زانو (نرمی غضروف زانو) عارضه‌ای است که در آن غضروف پشت کاسه زانو (کشکک) آسیب می‌بیند. برای درمان نرمی غضروف زانو معمولاً به بیماران توصیه می‌شود تا بیش از اندازه به زانو فشار نیاورند و از فیزیوتراپی استفاده کنند که در اکثر موارد به تسکین علائم، کمک قابل‌توجهی می‌کند.

کشکک زانو چیست؟

به استخوان کاسه زانو کشکک زانو گفته می‌شود که داخل تاندون چهارسر (کوادری سپس) قرار داد. این تاندون بزرگ ماهیچه‌های قدرتمند ران، یعنی چهارسر، را شکل می‌دهد، اطراف کشکک زانو را دربرمی‌گیرد و وارد قسمت بالای استخوان پایینی پا، درشت نی یا تیبیا، می‌شود. ماهیچه‌های چهارسر پا را صاف نگه می‌دارند.

پشت کاسه زانو با غضروف همواری پوشیده می‌شود تا هنگام صاف کردن پا، کشکک به راحتی روی قسمت پایین استخوان ران (فمور) حرکت کند.

کندرومالاسی یا نرمی غضروف کشکک زانو چیست؟

منظور از کندرومالاسی یا نرمی غضروف کشکک زانو آسیب دیدگی غضروف (کشکک) کاسه زانو است و شبیه به نرم شدن یا فرسایش غضروف زانو است. شدت این آسیب‌دیدگی یا ناهموار شدن، در بازه ملایم تا شدید متغیر است.

علل نرمی کشکک زانو

نرمی کشکک زانو عموماً در بین نوجوانان و جوانان شایع است و بیشتر بانوان را هدف قرار می‌دهد. دلیل آسیب دیدن غضروف مشخص نیست، اما تصور می‌شود که کاسه زانو یا کشکک زانو در عوض آن که به نرمی روی قسمت پایینی استخوان ران حرکت کند و بلغزد، روی آن ساییده می‌شود. پی‌آمد این سایش آسیب دیدگی غضروف کشکک زانو است. احتمال آسیب دیدن کشکک زانو در شرایط زیر افزایش می‌یابد:

• استفاده مکرر و فشار آوردن به زانو، برای مثال شرکت در ورزش‌های خاص
• برخی دچار مشکل کجی یا انحراف زانو هستند و به همین دلیل کشکک روی قسمت پایینی استخوان ران ساییده می‌شود. چگونگی رشد زانو یکی از علل این سایش است. در بعضی موارد نیز عدم تعادل ماهیچه‌های اطراف زانو، برای مثال ماهیچه چهارسر بزرگ بالای زانو، باعث آسیب‌دیدگی می‌شود. اگر یک سمت ماهیچه‌های چهارسر محکم‌تر از سمت دیگر کشیده شود، کشکک زانو نمی‌تواند حرکت روانی داشته باشد و سایش از یک طرف رخ می‌دهد.
• برآیند کجی غضروف زانو و استفاده مکرر از زانو در ورزش‌ها، متداول‌ترین دلیل نرمی غضروف کشکک زانو یا کندرومالاسی محسوب می‌شود.
• صدمه دیدن زانو نیز گاهی منجر به نرمی کشکک زانو می‌شود. احتمالاً صدمه‌های کوچک و مکرر یا فشار آمدن به زانو هنگام ورزش کردن یا شل و ضعیف بودن رباط (نرمی مفصل) در نرمی غضروف کشکک زانو نقش دارد.
• کندرومالاسی در بیماران مسن‌تر جزئی از فرایند پیری و سایش غضروف بسیاری از مفصل‌ها است.

علایم نرمی غضروف کشکک زانو

• درد جلوی زانو. این درد معمولاً در جلوی زانو، اطراف یا پشت زانو یعنی در کشکک یا کاسه زانو (درد پشت زانو) بروز می‌یابد. این درد عموماً هنگام بالا یا پایین رفتن از پله‌ها تشدید می‌شود. نشستن طولانی مدت با زانوهای خمیده نیز منجر به زانو درد می‌شود.
• احساس سایش یا به هم خوردن یا صدا دادن زانو (کریپتوس) هنگام حرکت دادن زانو.
• بیماران به ندرت با جمع شدن مایع در مفصل زانو (افیوژن یا آب آوردن زانو) مواجه می‌شوند.

تشخیص

تشخیص اولیه معمولاً بر مبنای علایم و نتایج معاینه زانو انجام می‌شود؛ البته این تشخیص قطعی نیست، چرا که غضروف زانو بدون عکسبرداری قابل مشاهده نیست. غالباً آزمایش دیگری انجام نمی‌شود ودرمان نرمی کشکک زانو با توجه به تشخیص اولیه شروع می‌شود. پزشک در صورت نیاز آزمایش‌های دیگری را برای تایید تشخیص یا تشخیص افتراقی و حذف احتمال ابتلا به دیگر عارضه‌ها انجام می‌دهد. برای مثال چنانچه پزشک از تشخیص مطمئن نباشد یا علائم با وجود تحت درمان بودن بیمار بهبود نیابد، آزمایش‌های زیر انجام می‌شود:

• آزمایش خون و یا رادیوگرافی معمول زانو
• ام آر آی: در تصاویر ام آر آی مفصل زانو قابل مشاهده است و بسیاری از موارد کندرومالاسی با توجه به این تصاویر مشخص می‌شود.
• آرتروسکوپی: دوربین بسیار کوچک و منعطفی برای بررسی وضعیت غضروف زانو وارد مفصل زانو می‌شود.

روش‌های درمان نرمی غضروف کشکک زانو

فیزیوتراپی

تمرین کردن و افزایش قدرت ماهیچه‌های اطراف زانو فشار روی این مفصل را کاهش می‌دهد. همچنین با انجام حرکت‌های اصلاحی مشکلات مربوط به کجی زانو و عدم تعادل ماهیچه‌های اطراف زانو اصلاح می‌شود. برای مثال تمرین‌های تقویت کننده بخش داخلی ماهیچه چهارسر به بیمار آموزش داده می‌شود. بعضی از حرکت‌های درمان غضروف زانو به شرح زیر است:

• صاف روی صندلی بنشینید، یک پا را دراز کنید و 5 ثانیه در این حالت نگه دارید. دقت کنید که نباید پا را آنقدر بکشید که به ران فشار بیاید. این حرکت را بر روی پای دیگر نیز انجام دهید.
• به پشت روی تخت یا تشک یا کف نرم اتاق دراز بکشید و پاها را کاملاً دراز کنید. هر پا را حدود 60 سانتی متر بالا ببرید و سپس به آهستگی پایین بیاورید. این حرکت را بر روی پای دیگر نیز انجام دهید.
• روزهایی که مدت طولانی نشسته‌اید و احساس می‌کنید که حتماً باید به پاها استراحت بدهید؛ ورزش مفرح قایقرانی را امتحان کنید و قدری پدال بزنید یا با پارو زدن تمرین ایروبیک بالاتنه انجام دهید.
• روی تخته شنا دراز بکشید و دست و پاها را در آب حرکت دهید. شنا کردن برای تقویت ماهیچه‌های چهار سر و همسترینگ مفید است.
• از تپه‌های خاکی بالا بروید. بالا رفتن از مسیرهای ناهموار برای تسکین علایم مفید است. این تمرین را در کنار دویدن آهسته روی مسیرهای هموار انجام دهید.
• هر زمان توانایی حرکتی‌تان افزایش یافت، ورزش کم برخورد فریزبی را امتحان کنید یا در بازی‌ فوتبال کودکان شرکت کنید. شدت تمرین‌ها باید در ابتدا ملایم باشد.
• اگر احساس می‌کنید که زانو تحمل وزن را دارد، چند وزنه سبک را روی میله یا دستگاه پرس پا بگذارید. زانوها را صاف کنید و پنجه‌ها را با زاویه 45 درجه رو به بالا نگه دارید تا ماهیچه VMO تحریک شود. زانوها را بیشتر از 40 یا 45 درجه خم نکنید.

چسب زدن کاسه زانو (کشکک زانو)

چسب زدن کاسه زانو یکی از روش‌های درمان نرمی کشکک زانو یا کندرومالاسی است. چسب روی کشکک زانو زده می‌شود تا هم‌محوری غضروف زانو یا شیوه حرکت کشکک به شکل صحیح دربیاید. برخی بیماران به کمک چسب زدن موفق به تسکین علایم خود می‌شوند. برخی از متخصصان فیزیوتراپی روش چسب زدن را برای درمان نرمی غضروف زانو در مطب انجام می‌دهند.

اوزون درمانی

بیماران مبتلا به نرمی کشکک زانو هنگام صاف کردن و کشیدن زانو احساس سایش در مفصل دارند که در حقیقت از نرم شدن غضروف کشکک زانو ناشی می‌شود. چنانچه در این موارد غضروف هنگام حرکت دادن زانو از استخوان فاصله بگیرد، التهاب و درد بروز می‌یابد. اوزون درمانی ساییدگی زانو با استفاده از اکسیژن خالص سرعت گردش خون را افزایش و التهاب را کاهش می‌دهد.

طب سوزنی

طب سوزنی علایم ثانویه نرمی کشکک زانو، مانند ورم و درد را کاهش می‌دهد. طب سوزنی بهبود ملموسی را در بیماران ایجاد می‌کند، چرا که مشکلات متعددی در مقابله با چرخه باطل پدیدار می‌شود؛ آسیب دیدگی باعث التهاب، التهاب باعث فشار، فشار باعث التهاب و … می‌شود.

درمان‌های دستی

کایروپراکتیک یا درمان با دست با هدف تسکین علایم نرمی غضروف کشکک زانو مداخله تغذیه‌ای و همچنین دستکاری و کشش را شامل می‌شود. این درمان برای کشش همسترینگ کوتاه شده و دستکاری مفصل ساکروایلیاک طراحی می‌شود.

هدف اصلی درمان‌های دستی نرمی غضروف زانو بهبود هم‌محوری کاسه زانو و افزایش کنترل حرکتی است. برخی پزشکان از بافت نرم برای تسکین درد زانو کمک می‌گیرند. رویکرد کلی این روش علاوه بر فرونشاندن زانو درد برای درمان یا تخفیف خود عارضه نیز مفید است.

جراحی

برای درمان نرمی کشکک زانو معمولاً نیازی به جراحی نیست، اما چنانچه درمان‌های اشاره شده موفقیت‌آمیز نباشد، به ناچار به جراحی روی آورده می‌شود. جراحی آرتروسکوپی زانو عمل متداولی است که در آن دوربین بسیار کوچک منعطفی وارد زانو می‌شود تا جراح بتواند داحل مفصل زانو و غضروف را ببیند و عمل لازم را از راه لوله دوربین با استفاده از وسایل ظریف انجام دهد.