پا پرانتزی(bowlegs) به وضعیتی گفته میشود که پاها به سمت بیرون خم میشوند یعنی هنگامی که مچ پاها کنار هم قرار میگیرند زانوها از هم فاصله خواهد گرفت. از پای پرانتزی تحت عنوان ژنو وارم یاد میشود که میتواند گاهی اوقات علامت یک بیماری از بین نرمی استخوان یا بیماری بلانت باشد و ممکن است باعث بروز آرتروز زانو و ران شود. معمولا برای درمان پای پرانتزی از بریس، گچ گرفتن یا عمل جراحی استفاده میشود تا ناهنجاریهای استخوان درمان شود. این وضعیت در میان نوزادان بسیار شایع است و به حالت بدن آنها در رحم مادر ارتباط دارد. معمولاً نوزادان به هیچ گونه روش درمانی برای بهبود این اختلال نیاز ندارند. در اکثر موارد پای پرانتزی هیچ گونه عارضه جانبی ندارد و هنگامی که کودک از سنین ۱۲ تا ۱۸ ماهگی شروع به راه رفتن مینماید پاهای او صاف خواهد شد. در صورتی که پای پرانتزی کودک شما پس از سن ۲ سالگی بهبود پیدا نکرد باید به پزشک مراجعه کنید.
فهرست مطالب
پرانتزی بودن پاها به چه معناست؟
پرانتزی بودن پاها یعنی پاهای شما از قسمت زانو به سمت بیرون آن شده است و حتی هنگامی که شما مچ پای خود را کنار هم قرار میدهید بین زانوهای شما فاصله به وجود میآید. آیا پرانتزی به علت محدود بودن فضای رحم در میان نوزادان بسیار شایع است. در اکثر موارد با گذر زمان استخوانهای نوزادان صاف میشود و نیازی به درمان ندارد اما صاف شدن آن تا سن دو سالگی به معنای مراجعه به پزشک است زیرا ممکن است کودک به مداخلات درمانی نیاز داشته باشد. سایر علل پرانتزی شدن پاها عبارتند از بیماری بلانت که باعث میشود استخوان ساق پا به طور نامناسبی رشد کند. شکستگی استخوان که به طور طبیعی ترمیم نشود نیز میتواند باعث پرانتزی شدن پاها شود. نرمی استخوان اختلالی است که به علت کمبود ویتامین دی به وجود میآید و باعث میشود استخوانها نرم و ضعیف شوند.
علل پرانتزی شدن پاها چیست؟
بیماری بلانت
در بیماری بلانت که از آن تحت عنوان تیبیا وارا نیز یاد میشود استخوان ساق پا به صورت غیر عادی رشد میکند و باعث زخم شدن زانوها خواهد شد. هنگامی که کودک بزرگ میشود و شروع به راه رفتن میکند حالت انحنای پاها بدتر میشود. این اختلال میتواند در سنین پایین خودش را نشان دهد اما در برخی موارد علائم و نشانههای این اختلال تا زمانی که کودک به سن نوجوانی نرسد قابل تشخیص نخواهد بود. پرانتزی بودن پاها با گذر زمان باعث بروز مشکلات مختلف در مفصل زانو خواهد شد. بیماری بلانت در میان زنان شیوع بیشتری دارد. کودکانی که زود شروع به راه رفتن میکنند بیشتر در معرض ابتلا به این اختلال قرار میگیرند. معمولاً کودک باید در سن ۱۱ تا ۱۴ ماهگی شروع به راه رفتن کند.
راشیتیسم
راشیتیسم یا نرمی استخوان اختلالی است که به علت کمبود ویتامین دی به مدت طولانی به وجود میآید و باعث نرم شدن و ضعیف شدن استخوانها و پرانتزی شدن آنها خواهد شد.
بیماری پاژه
این بیماری متابولیکی با تاثیرات منفی بر استخوانها همراه است و باعث میشود که استخوانها بشکنند و دوباره جوش بخورند اما مشکل این است که این استخوانها آنگونه که باید جوش نمیخورند. با گذر زمان این اختلال میتواند باعث بروز پای پرانتزی و سایر مشکلات مفصلی شود. بیماری پاژه در میان افراد مسن بسیار شایع است ولی میتوان با تشخیص و درمان به موقع به خوبی به کنترل آن پرداخت.
کوتولگی
شایع ترین نوع کوتولگی به دنبال یک اختلال که اکوندروپلازی نام دارد به وجود میآید که یک اختلال در رشد استخوان محسوب میشود و با گذر زمان باعث پرانتزی شدن پاها خواهد شد.
سایر علل پای پرانتزی
سایر علل پای پرانتزی به شرح زیر میباشد:
- شکستگی استخوان که به خوبی ترمیم نشده است
- رشد غیر عادی استخوانها یا دیسپلازی استخوان
- مسمومیت با سرب
- مسمومیت با فلوراید
علائم و نشانههای پای پرانتزی چیست؟
پای پرانتزی اختلالی است که با چشم دیده میشود یعنی هنگامی که شما سر پا میایستید و مچ پای شما کنار هم قرار میگیرند زانوها اصلاً به یکدیگر نمیچسبند ولی قرینه یکدیگر هستند. در اکثر موارد پای پرانتزی در کودکان در سنین ۱۲ تا ۱۸ ماهگی به تدریج بهبود پیدا میکند اما اگر این وضعیت پس از دو سالگی برطرف نشد باید به پزشک مراجعه کنید زیرا ممکن است وضعیت کودک بدتر شود.
پای پرانتزی چگونه تشخیص داده میشود؟
تشخیص پای پرانتزی کار دشواری نیست که پزشک میتواند اطلاعاتی را در خصوص شدت بیماری و احتمال به وجود آمدن آن به دنبال سایر اختلالات در اختیار شما قرار دهد. پزشک در جلسه مشاوره به بررسی پاها میپردازد و از شما میخواهد که کمی راه بروید. همچنین درخواست انجام عکس برداری توسط اشعه ایکس یا سایر روشهای عکس برداری را میدهد تا وجود ناهنجاریهای استخوان را در پا و زانو مشخص نماید. او همچنین ممکن است درخواست انجام آزمایش خون را بدهد تا به این نتیجه برسد که آیا پای پرانتزی به علت بیماریهایی از قبیل نرمی استخوان یا بیماری پاژه به وجود آمده است یا خیر. با پیشرفت بیماری شما دچار ناتوانی میشوید و پا، مچ پا و زانو و ران شما درگیر خواهد شد. در صورتی که پای پرانتزی درمان نشود میتواند باعث بروز آرتروز زانو شود.
چه روشهایی برای درمان پای پرانتزی وجود دارد؟
در افرادی که دو سال به بالا سن دارند و مشکل پای پرانتزی آنها به صورت خود به خود برطرف نشده است روشهای غیر جراحی متعددی وجود دارد که به صاف شدن پای آنها کمک میکند. ممکن است پزشک استفاده از کفش و کفی طبی با استفاده از بریس یا گچ گرفتن پاها را برای برگرداندن استخوانها به جای خود پیشنهاد دهد. در صورتی که حالت پرانتزی پاها شدید باشد یا سایر روشهای درمانی کمکی به بهبود پای پرانتزی نکرده باشند پزشک انجام عمل جراحی را برای اصلاح بد شکلی استخوان توصیه خواهد کرد. معمولاً این هم از طریق استئوتومی زانو انجام میشود. در صورتی که شما دچار اختلالات مربوط به سلامت از قبیل نرمی استخوان یا بیماری بلانت باشید به روشهای درمانی دیگری نیاز دارید تا مشکل پای پرانتزی شما از ریشه برطرف شود و از بدتر شدن شرایطی که دارید پیشگیری گردد. روشهایی که برای درمان پای پرانتزی وجود دارد به شرح زیر میباشند:
- استفاده از کفش
- بریس زانو
- گچ گرفتن زانو
- انجام عمل جراحی برای اصلاح ناهنجاری استخوان
- درمان بیماری یا اختلالاتی که باعث پرانتزی شدن پاها میشود.
۷ تمرین ورزشی خانگی برای درمان پای پرانتزی
پرانتزی یا تیبیا وارا یک اختلال بسیار شایع در افراد مختلف به ویژه در کودکان در حال رشد است. اگرچه این وضعیت در کودکان طبیعی است باید با بزرگ شدن آنها و شکل گیری استخوانها این شرایط بهبود پیدا کند. برخی از افراد تصور میکنند که پای پرانتزی فقط از طریق انجام عمل جراحی قابل اصلاح است اما این مسئله واقعیت ندارد بلکه میتوان به کمک چند تمرین ورزشی ساده در منزل و رعایت رژیم غذایی و اصلاح سبک زندگی به رفع این مشکل پرداخت. بهتر است که با علل بروز پای پرانتزی از قبیل کمبود ویتامین دی، مسمومیت با سرب، سوء تغذیه، رشد غیر عادی استخوان و شکستگی آن آشنا شوید. معمولاً تا زمانی که شرایط پاها بدتر نشود نیازی به درمان ندارد و شما میتوانید به کمک چند تمرین ورزشی به رفع مشکلات زانوی خود بپردازید. این تمرینات ورزشی به شرح زیر میباشند:
حرکت مخصوص تقویت پا
در صورتی که مشکل پرانتزی شدن پاها خفیف باشد میتوان به کمک تمرینات مخصوص تقویت پا به اصلاح آنها پرداخت و به بهبود وضعیت پاها کمک کرد. برخی از تمرینات ورزشی مخصوص اصلاح کردن پای پرانتزی هستند و به درمان سفتی و خشکی مفاصل و تاندونها و بهبود عضلات اطراف ناحیه زانو کمک مینمایند. این تمرینات ورزشی ساده هستند و فقط کافی است روی زمین یا تشک ورزشی دراز بکشید و زانوهای خود را خم کنید. در این حالت چند عدد وزنه سبک را بین پاهای خود قرار دهید و سپس پای خود را خم کنید تا جایی که بتوانید باسن خود را احساس کنید. پس از آن پاهای خود را بکشید. در طول روز چند بار که میتوانید به انجام این تمرین بپردازید. شما میتوانید از تعداد بیشتری وزن استفاده کنید تا آنها را سنگین تر نمایید و هر موقع که وقت داشتید به انجام این تمرین بپردازید تا به تدریج مشاهده نتایج به دست آمده باشید.
تمرینات یوگا
اگر قصد دارید به اصلاح حالت پرانتزی پای خود بپردازید تمرینات یوگا میتوانند بسیار کمک کننده باشند. انجام دادن تمرینات یوگا کار دشواری نیست اما در صورتی که به طور مداوم انجام این تمرینات بپردازید میتوانید شاهد نتایج به دست آمده باشید. تمرینات یوگا به طرز قابل توجهی بهبود مطابقت استخوانها و انعطاف پذیری آنها کمک میکنند البته ممکن است در ابتدا احساس کنید که انجام دادن این تمرینات چالش برانگیز است. شما میتوانید از تمرینات یوگا برای اصلاح حالت بدن و رفع انحنای پا استفاده کنید. قبل از انجام دادن حرکات یوگا از قبیل حرکت گاو و خم شدن به سمت جلو به کمک طناب مخصوص یوگا پاهای خود را به هم ببندید. این تمرینات به صاف شدن پاها و اصلاح حالت آنها کمک میکنند.
تمرینات پیلاتس
انجام دادن تمرینات پیلاتس در مواردی که شما قصد بهبود سلامت عضلات، اصلاح حالت بدن و رفع پای پرانتزی را دارید یک ایده بسیار خوب محسوب میشود. این تمرینات همانند حرکات یوگا هستند اما قدرت بیشتری دارند و میتوانند باعث تقویت و افزایش حجم عضلات پا و عضلات شکم شوند. شما میتوانید از حرکت خم کردن بدن و بازوی بالرین استفاده کنید. برای انجام دادن تمرینات پیلاتس باید روی زمین یا تشک ورزشی دراز بکشید به نحوی که صورت شما رو به بالا باشد. سپس پاهای خود را بالا و پایین بیاورید. پاهای خود را کنار هم قرار دهید و سعی کنید چند دقیقه در این حالت بمانید و دوباره به تکرار این تمرین بپردازید. شما میتوانید با بالا آوردن باسن خود به تقویت عضلات شکم نیز بپردازید.
کشش پا توسط حوله رول شده
برای انجام این تمرین شما فقط به یک رول فومی یا حوله رول شده نیاز دارید. انجام دادن این تمرین به صورت مداوم به تدریج به حالت پرانتزی پاهای شما از بین خواهد رفت. کافی است حوله یا رول فومی را در حالت ایستاده بین پاهای خود قرار دهید سپس به سمت جلو خم شوید و انگشتان پای خود را لمس کنید. انجام دادن این حرکت به کشش زانو به سمت داخل کمک میکند و به صورت همزمان باعث فعال شدن عضلات ابداکتور خواهد شد. برای انجام این تمرین باید به صورت صاف بایستید و پای خود را کمی باز کنید و سپس به کمک پاهای خود حوله یا رول فوم را فشار دهید. به آرامی خم شوید تا بتوانید انگشتان خود را لمس کنید. سپس به آهستگی به سمت بالا برگردید این تمرین را باید چند مرتبه انجام دهید.
حرکت اسکات
حرکت اسکات یک تمرین ورزشی عالی است و عضلاتی را هدف قرار میدهد که در قسمت داخلی ران و در جهت مخالف عضلات بیرونی آن قرار دارند. هنگامی که شما به انجام این تمرین میپردازید عضلاتی که زانو را میکشند درگیر خواهید کرد و به این ترتیب باعث تقویت آنها خواهید شد. برای انجام این تمرین کافی است صاف بایستید و زانوهای خود را کمی از هم فاصله دهید و سپس انگشتان پای خود را به سمت داخل خم کنید تا روبروی هم قرار بگیرند. تا زمانی به انجام این تمرین بپردازید که انگشت شست هر دو پای شما با هم تماس پیدا کنند و سپس به آرامی حرکت اسکات را انجام دهید و تا جایی که میتوانید بدن خود را به سمت پایین بکشید. بازوهای خود را به سمت جلو بکشید تا تعادل شما حفظ شود.
ماساژ درمانی
ماساژ درمانی میتواند به رفع حالت پرانتزی پاها کمک کند. برای انجام ماساژ درمانی شما باید به متخصص ماساژ مراجعه کنید تا بتواند به کمک حرکات دستی به درمان عضلات استخوانهای شما بپردازد. ماساژ درمانی به شما برای درمان پای پرانتزی کمک میکند به شرط آنکه به طور صحیح و به طور مداوم انجام شود.
آیا میتوان از پرانتزی شدن پاها جلوگیری کرد؟
هیچ روش شناخته شده برای پیشگیری از بروز پرانتزی شدن پاها وجود ندارد اما در برخی موارد شما میتوانید از بروز برخی بیماریها که در فرانسه شدن پایان نقش دارند پیشگیری کنید به عنوان مثال مصرف ویتامین دی به مقدار کافی در کودکان از طریق رژیم غذایی و قرار گرفتن در مقابل نور خورشید از بروز نرمی استخوان جلوگیری میکند. در صورتی که کودک شما همچنان بعد از دو سالگی مشکل پای پرانتزی و درمان نشده است باید او را نزد پزشک ببرید. تشخیص به موقع پای پرانتزی به شما و کودک شما برای درمان این اختلال کمک خواهد کرد. آرتروز یکی از عوارض اولیه پای پرانتزی است که اختلال ناتوان کننده محسوب میشود. در صورتی که پای پرانتزی بسیار شدید باشد میتواند به علت فشار غیر عادی بر روی مفاصل زانو و مچ پا، پا و ران تاثیرات منفی بگذارد. در صورتی که بیمار در سنین پایین به جراحی تعویض کامل مفصل زانو نیاز داشته باشد در دوران بزرگسالی نیز به یک عمل جراحی ترمیمی نیز نیاز خواهد داشت. انجام عمل جراحی تعویض کامل مفصل زانو در این افراد میتواند به علت انجام جراحی انجام شده در گذشته و بر هم خوردن مطابقت استخوانها دشوار باشد.
