کجی کشکک زانو: علل، علائم و دوره نقاهت بعد از درمان

اختالال کجی زانو هنگامی رخ می دهد که کشکک زانو، که به آن پاتلا نیز گفته می شود، در حین خم یا راست کردن مفصل، از محل اصلی خود خارج شود. در اکثر افراد کشکک از پا بیرون می زند.

کشکک برای محافظت از مفصل طراحی شده است؛ به علاوه به اتصال عضلات به ساق و ران شما کمک می کند. کشکک در حفره کوچکی به شکل حرف v انگلیسی که در انتهای استخوان ران (فمور) است، بین دو استخوان ساق (تیبیا و فیبولا) قرار دارد. تاندون ها کشکک را در بالا و پایین سرجای خود نگه می دارند و نیز کمک می کنند تا کشکک در دو طرف در جای خود باقی بماند. در سطح زیرین کشکک، لایه ای از غضروف وجود دارد و کمک می کند تا کشکک در حفره مفصلی به خوبی روی استخوان ران بلغزد.

چه چیزی عامل کجی زانو است؟ 

اختلال کجی زانو معمولا به علت مجموعه ای از مشکلات رخ می دهد مثل:

• عضلات ران ضعیف
• تاندون، لیگامان یا عضلاتی در پا که خیلی شل یا خیلی محکم باشند.
• فعالیت هایی که مرتبا زانو را تحت فشار قرار می دهند؛ بخصوص می توان از حرکات پیچشی نام برد.
• آسیب های ضربه ای به زانو، مثل وارد شدن یک ضربه که زانو را به سمت خارج از پا می برد.
• مشکلات ساختاری استخوان های زانو یا راستای قرار گرفتن آن‌ها نسبت به هم

اگر مشکلات بالا یا اضافه وزن داشته باشید، بدوید یا ورزش هایی که در آن پرش های مکرر، خم شدن زانو یا اسکات زدن دارند را انجام دهید، احتمال ابتلای شما به اختلال کجی زانو بیشتر می شود.

علائم آن چیست؟

اگر کجی زانو دارید ممکن است:

• در جلوی زانوی تان درد داشته باشید، بخصوص هنگامی که اسکات می زنید، می پرید، زانو می زنید یا از پله استفاده می کنید. (بیشتر زمانی که از پله های پایین می آیید.)
• احساس تق تق کردن، ساییدگی، لغزش یا خشکی در کشکک زانو هنگام خم یا راست کردن زانوی تان داشته باشید.
• احساس سنگینی در زانوی تان داشته باشید؛ به طوری که زانوهایتان ناگهان نمی توانند وزن تان را تحمل کنند.

اگر کشکک‌تان کاملا در رفته است، ممکن است درد شدید و تورم داشته باشید. حتی ممکن است زانوی‌تان شبیه استخوانی بیرون زده به نظر برسد و نتوانید آن‌ را خم یا راست کنید. اگر این علائم را دارید، حتما به یک پزشک مراجعه کنید. کشکک در رفته باید فورا توسط پزشک سر جای خود بازگردانده شود.

ریسک فاکتور ها 

اختلال کجی زانو ممکن است خانوادگی باشد. گرچه برخی از ریسک فاکتورها را می توانید کنترل کنید که از آن‌ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• نپوشیدن کفش مناسبی که پا را به خوبی حمایت کند.
• داشتن اضافه وزن؛ که باعث وارد آمدن فشارهای بی دلیل به مفاصل، تاندون‌ها و عضلات می شود.
• عضلات چهار سر ضعیف؛ زانوهای‌تان باید تاوان این ضعف را بدهند.
• نامتقارن بودن عضلات چهارسر؛ اگر قسمت بیرونی ران شما از قسمت درونای آن قوی تر است این نامتقارن بودن به زانوهایتان منتقل می شود.
• انجام حرکات نامناسب یا اشتباه حین ورزش کردن
• ورزش هایی که نیاز به خم شدن بیش از حد زانو، پریدن یا اسکات زدن هستند،
• دویدن؛ بخصوص دویدن روی تپه

ریسک فاکتور هایی که نمی توانید کنترل کنید شامل:

• داشتن سابقه خانوادگی بیماری های زانو
• داشتن سابقه در رفتگی زانو قبلی
• ناهنجاری های زانو مانند حفره فمورال کم عمق، کشکک صاف یا کوچک، تاندون کشککی که خیلی دراز باشد یا پاهای پرانتزی
• جراحی سابق زانو
• آسیب غضروفی
• وجود یک جراحت در زانو، ران ، پا یا لگن که به خوبی التیام نیافته است.

اختلال کجی زانو، چگونه تشخیص داده می شوند؟

تشخیص تفاوت اختلال کجی زانو و سایر مشکلات زانو می تواند دشوار باشد. برای یافتن مشکل‌تان پزشک :

• از شما سوالاتی درباره وضعیت سلامتی‌تان در گذشته، فعالیت‌هایتان، زمان شروع درد و اینکه آیا علت شروع این درد یک جراحت، استعمال مفرط یا سایر موارد بوده است.
• هنگام راه رفتن، نشستن و ایستادن پای شما را حس می کند، حرکت می دهد و آن را نگاه می کند.

می توانید عکس با اشعه ایکس تهیه کنید تا پزشک بتواند موقعیت و وضعیت استخوان‌های زانوی شما را بررسی کند. در صورت نیاز به اطلاعات بیشتر ممکن است مجبور شوید از MRI استفاده کنید.

چگونه درمان می شود؟ 

اختلال کجی زانو می تواند مشکلی کلافه کننده باشد؛ اما صبور باشید. اکثر افراد پس از چند ماه از گذشت درمان احساس بهبود می‌کنند. یک قانون است که بیان می کند، هرچقدر این مشکل در شما بیشتر طول بکشد، درمان آن نیز طولانی تر می شود.

درمان کجی زانو دو هدف را در پی خود دارد: کاهش درد شما و تقویت قدرت عضلات اطراف کشکک برای تثبیت کشکک در مکان خود. اگر درد شدید یا سایر علائم در رفتگی کشکک را ندارید، می توانید به مدت یک یا دو هفته از درمان خانگی استفاده کنید تا ببینید آیا این روش می تواند درد شما را کاهش دهد.

• برای مدتی فعالیت هایی که باعث درد زانویتان می شود را انجام ندهید. مثل اسکات زدن، زانو زدن، دویدن و پریدن.
• روی زانوی خود یخ بگذارید؛ این کار را بخصوص قبل و بعد از فعالیت‌تان انجام دهید. پس از ۲ یا ۳ روز، می توانید از گرما استفاده کنید تا درباره اثر بخشی آن اطلاع پیدا کنید.
• از دارو های مسکن بدون نسخه مثل ایبوپروفن یا ناپروکسن برای کاهش درد و تورم استفاده کنید. تمامی دستورالعمل های روی برچسب را به دقت بخوانید و به آن‌ها عمل کنید.

زمانی که درد زانوی‌تان شروع به فروکش کرد، شروع به انجام فعالیت‌هایی کنید که قدرت و انعطاف پذیری پا و لگن شما را افزایش می‌دهد. پزشک یا فیزیوتراپ می‌توانند در تنظیم برنامه ورزشی که متناسب با شرایطتان باشد، به شما کمک کنند. احتمالا فعالیت خود را با یک یا دو حرکت شروع کنید و طی زمان حرکات جدید به آن‌ها اضافه کنید. حتما دستورالعمل‌هایی که به شما داده شده است را به خوبی اجرایی سازید.

پزشک یا فیزیوتراپ ممکن است موارد زیر را به شما پیشنهاد کنند:

• زانوی خود را باندپیچی کنید تا کشکک را در جای خود ثابت نگه دارید.
• برای حمایت بیشتر مفصل از زانوبند استفاده کنید.
• از کفی برای بهبود موقعیت پای خود استفاده کنید.
• اکثر افرادی که کجی زانو دارند می توانند فعالیت‌های قبلی‌شان را در همان سطح از سر بگیرند اگر:

• از انجام حرکاتی که علائم آن‌ها را بدتر می‌کند خودداری کنند.
• حرکات کششی و قدرتی انجام دهند.
• مناسب‌ترین ورزش را برای خود انتخاب کنند و از کفش ها و تجهیزات مناسب استفاده کنند.
• اضافه وزن خود را کاهش دهند.

کجی زانو معمولا نیازی به جراحی ندارد. در صورتی که پس از انجام درمان‌های دیگر برای در رفتگی زانو کاری نبودند، ممکن است نیاز باشد تا جراحی شوید. انواع مختلفی از جراحی برای اصلاح مشکل کجی وجود دارد. شما و پزشک می توانید تصمیم بگیرید کدام جراحی بهترین انتخاب برای شماست.

آیا می توان از مشکل کجی زانو پیشگیری کرد؟ 

برای پیشگیری از کجی زانو می توانید گام های زیر را بردارید:

• انجام فعالیت‌هایی که فشار زیاد به زانو وارد می‌کنند یا سبب استعمال مفرط زانو می‌شوند خودداری کنید.
• عضلات اطراف زانو و پای خود را قوی و انعطاف پذیر نگه دارید.
• فعالیت‌هایی انجام دهید که قسمت‌های مختلفی از پای‌تان در آن کار کنند؛ بخصوص اگر دونده‌اید. دوچرخه سواری و شنا کردن گزینه های خوبی هستند.
• وزن خود را در محدوده سالم نگه دارید تا از فشار وارده بر زانوهای‌تان کم کنید.

سوالات متدواول 

آیا اختلال کجی زانو همان دررفتگی آن است؟

تقریبا نه یا بهتر است بگوییم هنوز نه! زمانی که اختلال کجی زانو داشته باشید، احتمال وقوع طیف گسترده ای از شرایط در شما وجود دارد که شامل سابولاسیون کشکک و دررفتگی زانو است. سندروم سابولاسیون کشکک نوعی اختلال کجی است که در آن کشکک بی ثبات است. به طور خلاصه، سابولاسیون کشکک نوعی دررفتگی جزئی است. درر رفتگی پاتلا در واقع نامی علمی برای دررفتگی کشکک است. زمانی که کشکک دچار دررفتگی می شود، از مکان خود در حفره پاتلوفمورال (کشککی رانی) خارج می شود.

برای اختلال کجی زانو از چه زانوبندی استفاده کنیم؟ 

از آنجایی که کشکک می تواند در جهات مختلفی بصورت نادرست جای بگیرد، انواع مختلفی از زانوبند برای شما می‌تواند وجود داشته باشد. بعضی از زانوبندها کمک می‌کنند تا کشکک که به خارج از پا منتقل شده مجددا به جای صحیح خود بازگردد ( که شایع‌ترین نوع است). این در حالی است که سایر زانوبندها به شرایطی کمک می‌کنند که کشکک به داخل پا منتقل شده است. در کل زانوبند‌های کشککی برای حمایت و تثبیت زانو استفاده می‌شوند.

آیا برای کجی زانو جراحی انجام می‌شود؟

انتخاب‌های جراحی متعددی برای مشکلات کشکک وجود دارد. گرچه قبل از فکر کردن به انتخاب‌های جراحی، استراحت کردن، کشش، ورزش، باندپیچی و استفاده از زانوبند توصیه شده است. فیزیوتراپی و مشورت با یک پزشک درباره شرایطتان نیز از اجزای مهم بهبودی به حساب می‌آیند. بعضی انتخاب‌های جراحی برای مشکلات کشکک هستند که بسته به شرایطی که دارید متنوع هستند. برای مثال جراحی جانبی رهایی بخش، یکی از رایج‌ترین روش‌های عمل است. در جراحی جانبی رهایی بخش، کشکک به مکان نرمال خود بازگردانده می‌شود. این نوع جراحی، کم تهاجم است و با ایجاد دو تا سه برش کوچک در ناحیه زانو انجام می‌شود.

بهبود از اختلال کجی زانو

بهبود از اختلال کجی زانو می‌تواند از هفته‌ها تا ماه‌ها زمان ببرد. بیماران باید با پزشک خود، درباره خودداری از انجام حرکاتی که باعث ایجاد این وضعیت در آن‌ها می‌شود، ادامه فعالیت‌های قدرتی پس از فروکش کردن درد و کاهش وزن، همکاری کنند.