درمان پارگی و آسیب رباط‌های متقاطع صلیبی زانو (خلفی و قدامی)

آسیب دیدگی و پارگی رباط صلیبی قدامی و خلفی، رایج‌ترین دلیل بی‌ثباتی زانو در بین افراد است. با وجودی که کشیدگی‌های خفیف رباط‌های صلیبی را می‌توان به تعداد زیاد در بین افراد مشاهده کرد، اما مواردی از آسیب دیدگی‌های رباط‌های صلیبی قدامی و خلفی باعث پارگی کامل یا جزئی این رباط‌ها شده و می‌تواند ناتوانی زیادی را برای فرد به همراه داشته باشد.

آناتومی

رباط زانو به کنترل حرکت‌های پا با برقراری ارتباط بین استخوان‌ها و محافظت از مفصل در برابر حرکت‌های غیر عادی کمک می‌کند. رباط‌های صلیبی قدامی و خلفی پشت استخوان فیمور را به مرکز استخوان تیبیا متصل کرده، باعث تثبیت زانو می‌شوند و عملکرد آنها بطور خاص در هنگام حرکت دادن زانو به سمت جلو و عقب مشهود است. علاوه بر مکانیزم مهار کننده، رباط‌های صلیبی قدامی و خلفی دارای یک مکانیزم بازخورد عصبی با اهمیت هستند که بطور مستقیم بر درک فرد از شرایط مفصل تاثیر گذاشته و رفلکس تثبیت عضلانی مفصل را به همراه دارد.

دلایل و عوامل خطر

زنان بیشتر از مردان مستعد آسیب دیدگی‌های رباط‌های صلیبی قدامی و خلفی هستند. یکی از شرایطی که بطور عادی باعث ایجاد آسیب دیدگی در این ناحیه از بدن می‌شود مربوط به حرکت‌های چرخشی غیر تماسی است که معمولاً در نتیجه کاهش سرعت ناگهانی و تغییر مسیر ایجاد می‌شود. حرکت به پهلو، حرکت به دور پاشنه و فرود آمدن روی زمین پس از پریدن از فعالیت‌هایی هستند که به عنوان نمونه می‌توانند باعث پارگی رباط‌های صلیبی قدامی و خلفی شوند.

علائم و نشانه‌ها

معمولاً خالی کردن زانو از نشانه‌های اولیه آسیب‌دیدگی رباط‌های صلیبی قدامی و خلفی است. در این شرایط بیمار اغلب با درد ناگهانی شدید در زانو مواجه می‌شود که در موارد پارگی رباط با صدا دادن و تق تق زانو همراه است. در ادامه زانوی فرد معمولاً به خاطر خون‌ریزی رباط‌های آسیب‌دیده ورم می‌کند یا ممکن است بیمار خشکی در زانوی خود احساس نماید.

تشخیص مشکل

معاینه وضعیت بیماری که دچار آسیب‌دیدگی رباط‌های صلیبی قدامی و خلفی شده می‌تواند شامل انجام فعالیت‌های زیر باشد:

• تست حرکت کشویی رباط قدامی با قرار دادن مفصل لگن در زاویه 45 درجه و زانو در زاویه 90 درجه انجام می‌شود.
• تست لاچمن در حالتی انجام می‌شود که زانو در حالت 30 درجه قرار گرفته و معاینه کننده ران بیمار را با یک دست خود تثبیت کرده و با دست دیگر استخوان تیبیا را به سمت جلو حرکت دهد. این روش قابلیت اتکای بیشتری برای تشخیص موارد آسیب‌دیدگی رباط‌های صلیبی قدامی و خلفی در مقایسه با تست حرکت کشویی دارد.
• تست چرخش انتقال (Pivot Shift) به صورتی انجام می‌شود که زانو در حالت کشیده قرار گرفته و با فشار وارد شده توسط پزشک معالج به سمت داخل حرکت داده می‌شود. در شرایط ایجاد آسیب‌دیدگی زانوی فرد نسبت به این حرکت انعطاف‌پذیر خواهد بود. این شرایط در حالی است که با انجام این کار یک حرکت ناگهانی در نقطه چرخش پا ایجاد می‌شود و استخوان تیبیا می‌بایست سعی کند بلافاصله به شرایط و موقعیت اولیه خود باز گردد.

درمان‌های غیر جراحی با فیزیوتراپی و ورزش

کمپرس یخ

به منظور کاهش ورم، از کمپرس سرد بر روی زانو استفاده می‌شود. فرد می‌تواند کیسه مخصوص کمپرس سرد را در هر زمان به غیر از هنگام راه رفتن استفاده کند. به این ترتیب کاهش ورم باعث می‌شود بازگشت شرایط به حالت عادی ساده گردد.

پی آر پی

پلاسمای غنی شده با پلاکت (PRP) همانطور که از نام آن مشخص است پلاسمای متراکمی است که غنی از پلاکت می‌باشد. پلاکت‌ها در حقیقت سلول‌های خونی هستند که بیش از 30 نوع فاکتور رشد برای درمان بریدگی، زخم، و آسیب دیدگی بافت در آنها وجود دارد. این سلول‌ها به فرآیند رشد و ترمیم بدن کمک می‌کنند. در این روش پلاسمای غنی شده با پلاکت به زانو تزریق می‌شود و فاکتورهای رشد موجود در این محلول باعث تسریع فرآیند بهبود آسیب‌دیدگی یا جراحت ایجاد شده در رباط‌های صلیبی قدامی و خلفی می‌گردد.

بسیاری از بیماران با مشاهده تغییرات شگرف ایجاد شده در وضعیت خود پس از گذشت چند هفته از درمان پارگی رباط زانو با روش پی آر پی شگفت زده می‌شوند. این افراد معمولاً بهبود زیادی را در شرایط خود با کاهش درد و ورم مشاهده می‌کنند. امروزه ورزشکاران برای بازگشت سریع به میادین ورزشی بدون نیاز به عمل جراحی و تحمل ماه‌ها برنامه‌های توانبخشی دردناک پس از آن، از این روش درمانی بیش از پیش استفاده می‌کنند.

طب سوزنی

طب سوزنی شامل وارد کردن سوزن‌های باریک شبیه مو به نقاط خاص در بدن است. این سوزن‌ها به عنوان یک مجرا برای جهت دهی انرژی بایو الکتریک یا چی (Qi) در بدن استفاده می‌شوند و به این ترتیب می‌توان جریان خون و یا مایع مسدود شده در بدن را اصلاح کرد.

تمرین‌های ورزشی

برای بازیابی دامنه کامل حرکت، به بیمار انجام تمرین‌های حرکتی متعدد توصیه می‌شود. در صورتی که بیمار با انجام کامل این حرکت‌ها مشکل داشته باشد، ممکن است از ابزارها و روش‌های کمکی به منظور کمک به وی برای انجام حرکت‌ها استفاده گردد.

عمل جراحی

در مواردی که آسیب دیدگی رباط‌های صلیبی جدی باشد، احتمالاً لازم است از عمل برای جایگزینی رباط آسیب دیده با تاندون پیوندی استفاده شود. در این موارد، طب سوزنی، ماساژ درمانی و مگنت تراپی را می‌توان به منظور کاهش درد، افزایش دامنه حرکت زانو و نیز افزایش سرعت ریکاوری و بهبود فرد پس از عمل مورد استفاده قرار داد.