نقرس زانو (نقرص) چیست؟ علائم، عوارض و درمان

بعد از ناحیه پایین پا، بیشتر از همه زانو در معرض حمله بیماری آرتروز قرار می‌گیرد. نقرس زانو یک بیماری التهابی است که با درد شدید، ورم و قرمزی مفصل زانو همراه است. نقرس زانو می‌بایست زمانی مورد توجه قرار گیرد که مفصل به‌طور ناگهانی گرم، دردناک، قرمز و متورم شود.

نقرس چه قسمتی از زانو را تحت تاثیر قرار می‌دهد؟

زانو یک مفصل بزرگ برای حمله بیماری نقرس است و در حقیقت بسیاری از نقاط زانو می‌توانند محل تجمع کریستال‌ها در نتیجه ابتلا به بیماری نقرس باشند. در واقع زانو از بخش‌های مختلف همچون غضروف مینیسک، رباط‌ها، تاندون‌ها، بورس و نیز کشکک تشکیل شده که همه این بخش‌ها می‌توانند تحت تاثیر نقرس قرار گیرند. به همین خاطر همواره احتمال دارد شما حتی به نقرس در ناحیه کشکک زانو مبتلا شوید.

دلایل ابتلا به نقرس زانو

علت نقرس زانو مربوط به افزایش سطح اسید اوریک خون است. اسید اوریک یک ماده زائد در بسیاری از مواد غذایی است. این ماده به‌طور عادی از طریق ادرار دفع می‌شود، اما گاهی اوقات بدن با متابولیسم (تجزیه) اسید اوریک مشکل پیدا می‌کند. به این ترتیب ممکن است کلیه‌ها اسید اوریک را با سرعت کافی دفع نکنند (در 90 درصد موارد ابتلا به نقرس) یا بدن به مقدار بیش از حد اورات (urate) تولید کند (در کمتر از 10 درصد موارد ابتلا به نقرس).

در صورتی که سطح اسید اوریک به مقدار زیاد افزایش پیدا کند، ممکن است کریستال در بافت‌های نرم ایجاد شده و معمولاً این کریستال‌ها در یک مفصل همچون مفصل زانو ایجاد می‌شوند. این کریستال‌ها باعث عکس‌العمل التهابی در بافت‌ها شده و گرما، ورم، قرمزی، و درد در مفاصل را به همراه دارند. علاوه بر این کریستال‌ها معمولاً در دمای سرد تشکیل می‌شوند، به همین خاطر بیشتر از همه احتمال مشاهده آن‌ها در مفاصل دست‌ها و پاها وجود دارد. توجه داشته باشید قبل از آنکه علائم ابتلا به نقرس زانو در فرد مشاهده شود، ممکن است سطح اسید اوریک بدن برای چند سال افزایش پیدا کرده باشد.

عوامل خطر

فاکتورهای متعدد زیر می‌توانند فرد را در معرض ابتلا به نقرس زانو قرار دهند:

1. عوامل ژنتیک
2. سن
3. چاقی
4. بیماری کلیه
5. مصرف دارو
6. آسیب‌دیدگی

علائم نقرس زانو

افراد معمولاً در نتیجه ابتلا به نقرس با دوره‌های عود علائم بیماری در طول چند ساعت مواجه می‌شوند. علائم این بیماری معمولاً در طول شب ظاهر می‌شوند، زیرا در این زمان دمای بدن پایین است. به این ترتیب مفصل گرم، متورم و قرمز شده و معمولاً به شدت دردناک می‌گردد.

پوست اطراف مفصل اغلب پس از عود علائم نقرس درخشان به نظر می‌رسد و این شرایط می‌تواند با ایجاد برآمدگی‌های کوچک و سفت زیر پوست همراه باشد. گاهی اوقات، ابتلا به نقرس باعث تب (افزایش دمای بدن) می‌شود. در صورت درمان نشدن، این شرایط ممکن است پس از چند هفته باز گردد. ابتلا به نقرس زانو اغلب انجام فعالیت‌هایی مثل راه رفتن که باعث وارد شدن فشار به مفصل می‌شود را برای فرد بسیار دردناک می‌کند.

عود مجدد علائم این بیماری مسئله‌ای عادی است و اکثر افراد با عود مجدد بیماری با گذشت 6 ماه تا 2 سال مواجه می‌گردند. در حقیقت به‌طور میانگین 60 درصد افراد با عود مجدد علائم بیماری در طول یک سال روبرو خواهند شد.

تشخیص نقرس

پزشک می‌تواند به صورت معمول ابتلا به نقرس زانو را با توجه به توصیف بیمار از علائم بیماری و سابقه پزشکی فرد همچون عوامل ریسک یا دوره‌های قبلی عود علائم تشخیص دهد. پزشک می‌تواند برای تایید تشخیص خود از آزمایش خون (هر چند نتایج این آزمایش‌ها برای تشخیص نقرس تا حدودی غیرقابل اتکا هستند) و نمونه‌برداری از مایع مفصلی (آسپیراسیون) استفاده کند. این مایع در ادامه زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار می‌گیرد تا به این ترتیب وجود کریستال‌های اضافی اسید اوریک در آن تشخیص داده شود. علاوه بر این پزشک می‌تواند از آزمایش‌های مربوط به عملکرد کلیه به این منظور استفاده کند.

روش‌های درمان

در صورت درمان نشدن، دوره‌های عود بیماری نقرس ممکن است طولانی‌تر شده و باعث ایجاد درد در مفصل زانو شوند. به هر حال، بیمار می‌تواند از اقدامات خاص برای کمک به تسریع فرآیند بهبود و کاهش تعداد دفعات و شدت علائم استفاده کند.

مصرف دارو

داروهای ضدالتهاب غیراستروئید مثل ایبوپرفون یا ناپروکسین می‌تواند در صورت مصرف به موقع پس از مشاهده علائم بیماری بسیار مفید باشند. توجه داشته باشید قبل از مصرف هرگونه داروی جدید لازم است با پزشک معالج در این رابطه مشورت شود.

رژیم غذایی

آنچه واقعاً در درمان نقرس از اهمیت خاص برخوردار است، انتخاب رژیم غذایی مناسب است. در حقیقت در بسیاری از مواقع ابتلا به بیماری نقرس به خاطر رژیم غذایی نامناسب در افراد مشاهده می‌شود. به این ترتیب به منظور توصیه یک برنامه غذایی مناسب، پزشک معالج یا همکاران وی ابتدا وضعیت بدن بیمار را بررسی کرده و بر اساس شرایط، یک رژیم غذایی مناسب برای وی تجویز می‌کنند. برای مثال، در صورتی که بیمار دچار اضافه وزن باشد، از رژیم غذایی کاهش دهنده وزن استفاده می‌شود. معمولاً رژیم غذایی مناسب برای بیماران مبتلا به نقرس دارای شرایط زیر است:

1. اجتناب از مصرف نوشیدنی‌های شیرین حاوی فروکتوز
2. اجتناب از مصرف مواد غذایی سرشار از پورین (purine)
3. استفاده از مواد غذایی حاوی ویتامین C
4. نوشیدن زیاد آب

RICE

عبارت RICE مخفف کلمات rest به معنی استراحت، ice به معنی یخ درمانی، compression به معنی تحت فشار قرار دادن یا کمپرس کردن و elevation به معنی بالا نگه داشتن است. این اقدامات می‌توانند نقش مفید در کنترل علائم نقرس داشته باشند. به این منظور لازم است مفصل بالا نگه داشته شود تا به کاهش ورم کمک شود. همچنین لازم است فرد از انجام فعالیت‌های شدید خودداری کند تا به این ترتیب فشار وارد شده به مفصل آسیب‌دیده را کاهش دهد. از طرف دیگر، خنک کردن مفصل می‌تواند به کاهش درد و ورم کمک نماید. توجه داشته باشید استفاده از یخ به این منظور نیازمند آشنایی و مراقبت لازم در ارتباط با نحوه انجام این کار به منظور پیشگیری از مشکلات احتمالی است.

اوزون‌درمانی

با توجه به اینکه بیماری نقرس عملکرد مخرب خود را با تولید کریستال در نقاط مختلف مفصل زانو انجام می‌دهد، اوزون‌درمانی می‌تواند سیستم ایمنی بدن را قوی کرده و با تمیز کردن مفصل باعث کاهش سطح کریستال‌های موجود در آن و بهبود علائم بیماری شود.

مگنت‌درمانی

استفاده از مگنت‌درمانی می‌تواند به کاهش درد، التهاب و ورم مربوط به ابتلا به نقرس زانو کمک کند. مگنت‌درمانی می‌تواند کاهش درد، افزایش جریان خون و تسریع فرآیند بهبود بدن را با کاهش التهاب زانو برای بیمار به همراه داشته باشد. امروزه امکان استفاده از این درمان به روش‌های مختلف همچون بندهای یا حلقه‌های مغناطیسی و نیز بالش‌های مغناطیسی وجود دارد.

تحریک الکتریکی عصب از روی پوست (TENS)

یکی از مزایای مهم کاهش درد از طریق تحریک الکتریکی عصب از روی پوست مربوط به عدم ایجاد اختلال در بخش‌های مختلف مفصل به خاطر استفاده از آن است. این روش عملکرد درمانی خود را از طریق ارسال جریان‌های الکتریکی برای شبیه‌سازی عملکرد عصبی در محل مفصل زانو از روی پوست انجام می‌دهد.

لیزردرمانی

سال‌های طولانی است که از لیزردرمانی برای موارد ابتلا به نقرس زانو استفاده می‌شود. لیزر سرد یک اصطلاح عامیانه برای فتوبایومدولاسیون (photobiomodulation) یا درمان با لیزر کم‌توان (LLLT) است. در این روش از پرتو لیزر برای بهبود شرایط بافت آسیب‌دیده، و نیز کاهش درد و التهاب مفصل زانو استفاده می‌شود.

طب سوزنی

طب سوزنی می‌تواند با افزایش جریان خون به مفصل زانو و کاهش التهاب، به بهبود علائم بیماری نقرس زانو کمک کند. به این ترتیب لازم است از خدمات افراد حرفه‌ای و متخصص برای وارد کردن سوزن‌ها به بدن برای درمان بیماری یا کنترل علائم آن استفاده شود.

آب‌درمانی

درمان با آب گرم یک روش مفید برای کنترل علائم بیماری نقرس زانو است. در واقع با حرکت کردن و انجام تمرین‌های حرکتی در آب، محیط آب از اندام‌های بدن محافظت کرده و به‌طور همزمان در برابر حرکت مفاصل مقاومت ایجاد می‌کند. به این ترتیب قدرت عضلات و پایداری آن‌ها افزایش پیدا خواهد کرد. استفاده از این روش می‌تواند باعث کاهش درد و افزایش توانایی حرکتی مفصل زانو شود.

تمرین‌های حرکتی

در صورتی که فرد به نقرص مبتلا باشد، اولین هدف درمان وی می‌تواند کاهش درد و التهاب ناشی از بیماری باشد. تمرین‌های حرکتی انتخاب شده به این منظور می‌بایست برای موارد زیر مناسب باشند:

• تحرک: برای ایجاد کشیدگی و حفظ یا بهبود دامنه حرکتی مفصل و انعطاف‌پذیری آن
• تقویت: برای قوی کردن عضله و ایجاد پایداری برای مفصل و نیز افزایش توانایی فرد برای انجام فعالیت‌های روزانه

برخی از حرکت‌های مفید برای موارد ابتلا به نقرس زانو به شرح زیر هستند: