بیماری ازگود اشلاتر (Osgood-Schlatter)، یک بیماری شایع ولی موقتی است که منجر به بروز زانو درد در کودکان سنین بالاتر و نوجوانان می‌شود، خصوصاً در افرادی که ورزش می‌کنند و فشار بیش از حدی به تاندون پاتلار (تاندونی که سر پایینی کاسه‌ی زانو را به بخش بالایی استخوان قلم پا متصل می‌کند) وارد کنند.
در طی انجام فعالیت‌هایی که پرش و خم شدن‌های بسیاری را در بر دارد مانند هاکی، بسکتبال، والیبال، فوتبال، اسکیت سواری، ژیمناستیک یا باله عضله‌ی چهار سر (عضلات ران) کشکک زانو و تاندون پاتلار را محکم می‌کشد. رشته‌های تاندون پاتلار به درشت نی یا قلم پا متصل هستند. با کشیده شدن مکرر محل اتصال این رشته‌ها، این تاندون ممکن است در محل اتصال خود به استخوان یا در نزدیکی آن ملتهب می‌شود. نتیجه‌ی این امر، درد و ورم در ناحیه‌ی تکمگی (غده‌ی کوچک زیر) درشت‌نی خواهد بود که یک ناحیه‌ی آمده در بالای استخوان ساق پا یا همان درشت نی می‌باشد. تکمگی درشت نی (tibial tuberosity) محلی ست که تاندون پاتلار به استخوان متصل می‌شود.
این اتصال بین تاندون و استخوان درشت نی، در مدت زمانی که استخوان به‌سرعت رشد می‌کند و تاندون پاتلار نسبتاً کوتاه است، آسیب پذیری زیادی نسبت به فشار و صدمه دارد. به همین دلیل، علائم بیماری ازگود اشلاتر معمولاً در دوران جهش رشدی در نوجوانی ظاهر می‌شوند. در دختران، این جهش رشدی معمولاً بین سنین 10 تا 16 سال رخ می‌دهد و در پسرها، این جهش کمی دیرتر، یعنی بین 11 و 18 سال. بیش از 20 درصد از ورزشکاران نوجوان دچار بیماری ازگود اشلاتر می‌شوند. این بیماری بیشتر در میان پسرها شایع است. در اکثر موارد، به خاطر فشارهای مکرر بر روی تاندون پاتلار، علائم ازگود اشلاتر به‌تدریج پیشرفت می‌کنند. بعضی اوقات و در مواردی، این وضعیت بر اثر یک ضربه به زانو ایجاد می‌شود.
فهرست مطالب
علل بیماری ازگود اشلاتر چیست؟
بیماری ازگود اشلاتر براثر آسیب و تحریک صفحه‌ی رشدی استخوان بروز می‌کند. استخوان‌ها از وسط رشد نمی‌کنند بلکه از قسمت‌های انتهایی خود در نزدیکی مفصل، در ناحیه‌ای به نام صفحه‌ی رشد، رشد می‌کنند. وقتی کودکی هنوز در حال رشد است، این نواحی به جای استخوان، از جنس غضروف هستند. این غضروف هرگز به استحکام استخوان نیست و از این رو فشارهای زیاد می‌توانند منجر به صدمه دیدن و متورم شدن صفحه‌ی رشدی استخوان شوند.
تاندونی که از روی کشکک زانو می‌گذرد (تاندون پاتلار) از قسمت پایین به صفحه‌ی رشدی واقع در جلوی استخوان ساق پا (درشت نی) متصل می‌شود. عضلات ران (عضلات چهار سر) به کشکک زانو متصل هستند و وقتی از سمت کشکک کشیده می‌شوند، فشار و یک کشیدگی به تاندون پاتلار وارد می‌شود. سپس تاندون پاتلار از درشت نی، از ناحیه‌ی صفحه‌ی رشد، کشیده می‌شود. هرگونه حرکتی که سبب کشیدگی‌های مکرر پا می‌شود می‌تواند منجر به درد و سوزشی در نقطه‌ای شود که تاندون پاتلار به قسمت بالایی استخوان درشت نی (تیبیا) متصل می‌باشد. فعالیت‌هایی که به زانو فشار وارد می‌کنند، خصوصاً اسکات زدن، خم کردن زانو یا دویدن در سربالایی مانند بالا رفتن از پله‌های استادیوم، باعث می‌شوند تا بافت اطراف صفحه‌ی رشد آسیب ببیند و ورم کند. این فعالیت‌ها همچنین ممکن است سبب آسیب یا برآمدگی ناحیه‌ی دردناک شوند.
علائم
علائم بیماری ازگود اشلاتر عبارت‌اند از:
- درد ، سوزش و ورم بافت‌های نرم در بالای استخوان ساق پا و درست در پایین کشکک زانو
- قرمزی و گرم شدن قسمت پایین زانو
- ایجاد یک برآمدگی استخوانی در بالای استخوان ساق پا
درد ناشی از بیماری ازگود اشلاتر می‌تواند یک درد خفیف باشد که فقط در حین انجام ورزش ادامه دارد یا می‌تواند دردی دائم باشد که حضور منظم را در فعالیت‌های ورزشی به شدن محدود می‌کند. درد می‌تواند در هنگام بالا رفتن از پله‌ها، زانو زدن یا شوت زدن بروز کند. این درد معمولاً فقط در یک زانو احساس می‌شود، اگرچه در حدود 20 تا 30 درصد از موارد، هر دو زانو به این بیماری مبتلا می‌شوند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت مشاهده‌ی علائم معمول برای این بیماری، به پزشک مراجعه کنید تا مشکلی که به آن مشکوک هستید، تشخیص داده شود. پزشک برای درمان مداوم، ممکن است شما را به یک متخصص طب فیزیکی یا یک متخصص ارتوپدی ارجاع دهد.
تشخیص
پزشک، با توجه به سنتان، علائمی که در زانو دارید و در بسیاری از موارد سابقه‌ی ورزشی که دارید، ممکن است به بیماری ازگود اشلاتر مشکوک شود. وی برای تائید تشخیص خود، زانویتان را معاینه می‌کند تا نقطه‌ی درد، سوزش، ورم و قرمزی در آن بیابد و دامنه‌ی حرکتی که در آن مفصل دارید را بررسی خواهد کرد. همچنین دامنه‌ی حرکتی لگنتان را بررسی خواهد کرد.
اگر تشخیص قطعی نباشد، پزشک ممکن است انجام عکس رادیولوژی از زانو را توصیه کند. این رادیوگرافی‌ها می‌توانند تکه‌های ریز استخوانی که از قسمت بالای استخوان ساق پا جدا شده‌اند یا نواحی غیرعادی از رسوبات کلسیمی در تاندون پاتلار را نشان دهند. اگر دردتان دائمی است یا سوزش و حساسیت زانویتان به یک نقطه محدود نباشد، پزشک ممکن است از این عکس‌های رادیولوژی برای جستجوی مشکلاتی دیگر مانند شکستگی، تومور یا عفونت استفاده کند.
در برخی موارد، پزشک ممکن است برای ارزیابی و بررسی بیشتر تاندون پاتلار، انجام سونوگرافی یا ام آر ای را تجویز کند.
مدت زمان انتظار رفته برای علائم بیماری
درد ناشی از بیماری ازگود اشلاتر می‌تواند برای برخی افراد بسیار موقتی باشد اما اکثر افراد برای چند ماه علائم این بیماری را دارند. معمولاً علائم این بیماری بین شش تا هجده ماه ادامه خواهد داشت.
درمان بیمار ازگود اشلاتر
بیماری ازگود اشلاتر، در نهایت به خودی خود بهبود می‌یابد. درمان این بیماری به شدت علائم آن بستگی دارد.
اگرچه حضور در فعالیت‌های ورزشی که منجر به زانو دردتان می‌شود ممکن است ناراحت کننده و دردآور باشد، اما انجام آن‌ها خطرناک نیست. ادامه دادن فعالیت‌ها می‌تواند به شما کمک کند تا قدرت عضلات چهار شر و عضلات همسترینگ تان حفظ شود و این می‌تواند بخش مهمی از دوره‌ی بهبودی‌تان باشد. در طی این فعالیت‌ها، می‌توانید کارهای زیر را برای کمک به کاهش علائمتان انجام دهید:
- از کفی‌های طبی (کفی‌های ضربه‌گیر) در کفش‌های ورزشی‌تان استفاده کنید.
- قبل از انجام ورزش، برای 15 دقیقه از یک پد گرم کننده یا کمپرس گرم و مرطوب روی محل استفاده کنید.
- بعد از انجام ورزش و در چند بار در طی روز، برای 20 دقیقه از کیسه‌های یخ استفاده کنید.
- از یک پد طبی (بریس زیر زانو) برای پوشاندن بالای ساق پایتان استفاده کنید.
- هنگام آسیب و درد زانو، با قرار دادن یک بالشت در زیر زانو، پایتان را بالاتر نگه دارید.
- برای کاهش درد و التهاب، داروهای مسکن و ضدالتهابی مانند ایپوبروفن (آدویل، مترین و داروهای دیگر) مصرف کنید.
- عضلات چهار سر (ران) و عضلات همسترینگ را دو یا سه بار در روز بکشید.
- ورزش‌هایی را برای تقویت عضلات چهار سرتان انجام دهید. این کار کمک می‌کند تا عضلات یکدست‌تر و هماهنگ‌تر برخلاف تاندون‌هایشان کشیده شوند و فشارشان را به‌طور یکنواخت روی تاندون‌ها توزیع کنند.
اگر زانودردتان دائم باشد، ممکن است لازم باشد که برای مدتی ورزشتان را کنار بگذارید یا به مدت شش تا هشت هفته پایتان را گچ بگیرید یا از زانوبند طبی استفاده کنید. تا جایی که امکان دارد از استفاده از گچ یا زانوبندهای زانو (بریس) اجتناب می‌شود، زیرا این وسایل موجب ضعیف شدن عضلات می‌شوند و این مشکل می‌تواند تأخیری در بهبودی مورد انتظارتان حاصل کند. توصیه می‌شود که قبل از هر کاری، با یک متخصص طب فیزیکی مشورت کنید.
ممکن است تزریق دکستروز هایپراسمولار برای بیمار تجویز شود؛ این تزریق‌ها معمولاً توسط یک متخصص آسیب‌های ورزشی یا جراح ارتوپد انجام می‌شوند.
آیا ممکن است برای درمان بیماری ازگود اشلاتر، به عمل جراحی نیاز باشد؟
تقریباً در همه‌ی موارد این بیماری، هیچ نیازی به انجام عمل جراحی نخواهد بود؛ زیرا درنهایت با متوقف شدن رشد فرد، رشد صفحه‌ی رشدی روی غضروف متوقف شده و با استخوان پر می‌شود. این استخوان قوی‌تر از غضروف است و کمتر دچار آسیب خواهد شد. در این زمان، درد و ورم برطرف می‌شود زیرا دیگر صفحه‌ی رشدی جدیدی وجود ندارد که آسیب ببیند. درد ناشی از بیماری ازگود اشلاتر تقریباً همیشه در زمان متوقف شدن رشد فرد نوجوان برطرف می‌شود.
در موارد نادر، بعد از متوقف شدن رشد بیمار، درد همچنان ادامه دارد. تنها در صورتی عمل جراحی توصیه می‌شود که تکه‌های استخوانی وجود داشته باشد و رفع نشوند. هیچ‌گاه در ورزشکاران رو به رشد عمل جراحی انجام نمی‌گیرد زیرا صفحه‌ی رشدی ممکن است آسیب ببیند.
اگر علیرغم انجام درمان، درد و ورم همچنان مشاهده شود، فرد ورزشکار باید به‌طور منظم مورد معاینه و ارزیابی قرار بگیرد. اگر ورم همچنان در حال پیشرفت باشد، بیمار باید مجدداً ارزیابی و بررسی شود.
پیشگیری
با انجام نرمش و تمرینات گرم کردنی قبل از ورزشتان، خصوصاً با تمریناتی برای کشش عضلات ران (چهار سر)، همسترینگ و ساق پا، می‌توانید به پیشگیری از آسیب به تاندون‌ها کمک کنید. استفاده از تجهیزات ورزشی متناسب، تکنیک‌های درست، تغییراتی در شدت تمرینات و خودداری از ” تخصصی سازی ” در یک ورزش خاص در سنین نوجوانی، می‌تواند به شما در پیشگیری از این آسیب کمک کند.
پیش‌بینی بیماری
علائم عمده‌ی ناشی از بیماری ازگود اشلاتر معمولاً تا قبل از 18 سالگی یا هنگامی‌که دوره‌ی جهش رشدی نوجوان پایان یابد و رشد کامل استخوان‌ها برطرف می‌شوند. براثر ابتلا به این بیماری، ممکن است یک برآمدگی دردناک برای همیشه در زیر زانو باقی بماند. حدود 60 درصد از افراد بالغی که قبلاً دچار بیماری ازگود اشلاتر بوده‌اند، سال‌ها بعد از بهبودی از این بیماری، هنگام زانو زدن دچار درد می‌شوند.
