درد پشت زانو؛ علت، علائم و درمان بدون جراحی

وجود درد متوسط تا شدید در پشت مفصل زانو یکی از دلایل اصل ناتوانی در افراد میانسال و سالخورده است، زیرا در میان مفاصل مسئول تحرک بدن، مفصل زانو بیش از همه وزن بدن را تحمل می‌کند. بروز درد خفیف و مقطعی زانو در میان افراد تمام گروه‌های سنی امر نسبتاً شایعی است، اما دردهای مزمن و نسبتاً شدید پشت مفصل زانوی بزرگسالان جوان معمولاً ناشی از فعالیت‌های فیزیکی شدید و استفاده بیش از حد از مفصل هستند که منجر به التهاب، ناراحتی و محدودیت استقلال فیزیکی می‌شوند.

علل درد پشت زانو

برخی از علل در پشت زانو عبارتند از:

1- آرتروز: آرتروز عبارت است از التهاب سطوح مفاصل. آرتروز، انواع مختلفی دارد. انواعی از آرتروز که می‌توانند باعث درد پشت زانو شوند عبارتند از روماتیسم مفصلی و استئوآرتریت.

2- آسیب‌دیدگی رباط‌ها: اغلب افرادی که از فعالیت فیزیکی زیادی دارند و همچنین ورزشکاران به دلیل آسیب‌دیدگی، پارگی یا پیچ خوردگی رباط‌های اصلی پشتیبان مفصل زانو، دچار درد و ناراحتی شدید پشت زانو می‌شوند.

3- تاندونیت کشکک زانو: التهاب کشکک زانو می‌تواند منجر به تاندونیت کشکک زانو شود که بیشتر برای آن دسته از ورزشکارانی رخ می‌دهد که بدون گرم کردن کافی فعالیت‌های ورزشی شدید انجام می‌دهند. به این عارضه، زانوی پرندگان نیز گفته می‌شود (این عارضه در میان ورزشکارانی که پرش‌های طولانی انجام داده یا از عضلات و تاندون‌های مفصل زانو بیش از اندازه استفاده می‌کنند نیز بسیار شایع است).

4- پارگی منیسک: آسیب‌دیدگی منیسک داخلی یا خارجی (غضروف‌های زانو) اغلب ناشی از آسیب‌های ورزشی بوده و منجر به درد نسبتاً شدید پشت مفصل زانو می‌شود. شدت یافتن بیماری تخریبی استخوان نیز باعث بروز چنین عارضه‌ای می‌شود.

5- کیست بیکر: نام کیست بیکر برگرفته از آسیب‌دیدگی شغلی ناشی از فشار و کشش بیش از حد در حفره پوپلیتئال است که منجر به تجمع مایع در پشت زانو می‌شود. این عارضه بیشتر برای سالخوردگان رخ داده و در بعضی موارد علائمی شبیه به سرطان دارد.

6- اضافه وزن و فشار بیش از حد: چاقی مفرط (یا شاخص وزن بدن بالای 28 kg/ m2) منجر به تغییرات مخربی در بافت همبند موجود در مفصل زانو می‌شود. در چنین مواردی کاهش وزن بهترین درمان است. وارد آمدن فشار بیش از حد به بافت‌ها (عضلات، تاندون‌ها و رباط‌ها یا سایر بخش‌های بافت همبند) یکی دیگر از دلایل اصلی درد پشت زانو است.

8- سایر: سایر علل این درد عبارتند از شکستگی یا دررفتگی مفصل زانو . به علاوه، ضعف عضلات زانو به دلیل استفاده بیش از حد، التهاب مزمن و اختلالات هورمونی نیز می‌تواند باعث درد پشت زانو شود. البته، فرایند پیری نیز باعث درد و ناراحتی ناشی از سوءتغذیه و برخی علل دیگر می‌شود.

علائم

علائم این عارضه عبارتند از:

• قرمزی
• ورم 
• تب یا گرمی موضعی
• زانو درد شدیدی که بعد از فعالیت فیزیکی بدتر می‌شود.

تشخیص و آزمایش‌ها

وجود درد پشت زانو، لزوماً به معنی وجود یک مشکل پزشکی نیست. منشاء این درد می‌تواند در جای دیگری از زانو باشد، برای مثال وجود مشکلی در جلوی زانو می‌تواند باعث احساس درد پشت زانو شود. بنابراین، متخصصان ما برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد علت دقیق درد پشت زانو از روش‌های تشخیصی زیر استفاده می‌کنند:

• عکس‌برداری رادیولوژی
• سی‌تی‌اسکن
• ام‌آرآی
• اولتراسوند

عوارض درد پشت زانو

عدم درمان یا کنترل ناکافی درد مفصل پشت زانو عوارض زیادی به همراه خواهد داشت که برخی از شایع‌ترین آن‌ها عبارتند از:

• مشکل در انجام فعالیت‌های روزانه به محدودیت در حرکت
• خشکی و محدودیت دامنه حرکتی که به مرور زمان بدتر می‌شود.
• تغییر رنگ پوست محل آسیب‌دیدگی
• حساسیت بیش از حد یا دردناک شدن پوست که می‌تواند تمامی ساق و مچ پا را درگیر کند.
• ورم، درد، ادم و ضعف

درمان

داروها

داروهای غیراستروئیدی ضدالتهاب و مسکن‌های بدون نسخه کمک زیادی به کاهش علائم این درد می‌کند. البته، در مواردی که دلیل درد مشخص نیست، توصیه می‌شود از داروهای رقیق کننده خون و سایر داروهای ضدالتهاب بدون مشورت با یک متخصص خودداری کنید.

فیزیوتراپی

تقریباً در 70 تا 90% از موارد، دردهای متوسط زانو (یا درد پشت زانو) به فیزیوتراپی به همراه یک گزینه درمانی غیرجراحی دیگر، به خوبی جواب می‌دهند. فیزیوتراپ معمولاً انجام تغییراتی در سبک زندگی را نیز به بیماران توصیه می‌کند. برای مثال، چاقی مفرط فشار وارده بر زانوها را افزایش می‌دهد که در اینجا برای از بین بردن علت زمینه‌ای درد پشت زانو یک سری برنامه‌های تغذیه‌ای برای بیماران تجویز می‌شود.

زانوبند (بریس)

اگر چه استراحت و محدودیت حرکت به بهبود بهتر زانوی آسیب‌دیده کمک می‌کند، اما برای آنکه بتوانید زانو را بدون مختل شدن فعالیت‌های روزانه‌تان ثابت نگهدارید، توصیه می‌شود حتماً از زانوبند استفاده کنید. این وسایل می‌توانند با ثابت نگه‌داشتن رباط‌ها و بافت همبند علائم درد پشت زانو را کاهش دهند.

عمل بسته

در اینجا درد پشت زانو از طریق کاهش التهاب اطراف مفصل زانو کاهش داده می‌شود. در اوزون درمانی این کار با تزریق اکسیژن خالص به محل درد انجام می‌شود. این تزریق باعث افزایش گردش خون و در نتیجه افزایش مقدار مواد مغذی جهت کمک به کاهش التهاب می‌شود. رادیوفوئنسی نیز نوعی عمل بسته است که در آن با انتقال امواج رادیویی با استفاده از یک سری سوزن ناحیه اطراف مفصل زانو تقویت می‌شود.

الکتروتراپی

از تی‌ان‌اس و انواع مختلف زانوبندهای مغناطیسی نیز می‌توان برای کاهش درد پشت زانو استفاده کرد. در این روش‌ها آزادسازی پرتوها‌ی الکتریکی باعث تحریک عضلات، رباط‌ها و تاندون‌ها و در نتیجه کاهش التهاب و درد پشت زانو می‌شود.

شاک ویوتراپی

در شاک ویوتراپی با انتقال امواج صوتی از طریق پوست اطراف مفصل زانو، میزان ترمیم بافت‌های آسیب دیده از آرتروز افزایش یافته و در نتیجه درد پشت زانو بهبود می‌یابد.

آب‌درمانی

آب‌درمانی شامل شنا، راه رفتن سریع در آب و انجام حرکات ایروبیک در آب می‌شود. وزن بدن در آب یک ششم وزن بدن در خشکی است، به همین دلیل استفاده از آب‌درمانی به عنوان بخشی از برنامه درمان درد پشت زانو بسیار مفید خواهد بود.

حرکات کششی

آن دسته از ورزش‌های زانو که در آن‌ها فشار کمی به زانو وارد شده و حرکاتی تکراری زانو کم است، علاوه بر افزایش جریان خون به مفصل زانو و کمک به بهبود آن باعث بهبود شرایط فیزیکی عضلات و بافت همبند زانو نیز می‌شوند. تمرینات تقویتی و تثبیت‌کننده از بازگشت علائم در آینده جلوگیری کرده و استقامت ورزشی را افزایش می‌دهند. البته، لازم به ذکر است که هرگز نباید این تمرینات را بدون کمک و پشتیبانی یک فیزیوتراپ انجام دهید. برخی از این تمرینات عبارتند از:

• بالا آوردن پا در حالت کشیده

• ﺣﺮﻛﺖ اﻧﻘﺒﺎض ﻫﻤﺴﺘﺮﻳﻨﮓ

• بالا آوردن پای کشیده در حالت دمر

• اسکات دیواری

• بلند شدن روی پنجه پا

• کشش عضلات چهارسر با استوانه فومی