ضعف زانو :درمان بی ثباتی مفصل زانو بعلت افزایش سن و آسیب مفصل

ضعف و بی ثباتی زانو به وضعیتی گفته می‌‌شود که یک یا هر دو زانو به سمت بیرون منحرف می‌شوند. از این وضعیت تحت عنوان ضعف زانو یا بی ثباتی زانو یاد می‌شود. اگرچه این وضعیت اغلب باعث احساس درد همراه می‌شود همه افراد دچار درد نخواهند شد. این وضعیت فقط زمانی به وجود می‌‌آید که شما یک یا دو بار سکندری بخورید. با این حال اگر این اتفاق بارها رخ داد می‌تواند نشان دهنده یک اختلال جدی باشد. ضعف و بی ثباتی زانو ریسک زمین خوردن با آسیب دیدگی جدی شما را افزایش می‌‌دهد و به همین دلیل باید علت اصلی این مشکل شناسایی شود. تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید تا اطلاعات بیشتری را در اختیار شما قرار دهیم.

 آناتومی و عملکرد زانو

 زانو عضوی است که در طول زندگی فشار بسیار زیادی به آن وارد می‌‌شود. برخی از استخوان‌های مهم بدن در زانو به هم متصل می‌شوند. کشکک یا پاتلا در قسمت جلویی استخوان ران و ساق قرار می‌‌گیرد. استخوان‌های پا به طور مستقیم پشت کشکک به هم متصل می‌‌شوند و در این ناحیه یک بافت غضروفی و تعدادی استخوان توسط تاندون کشکک و رباط صلیبی جلویی و هم متصل می‌شوند. این نقاط همیشه برای انجام حرکات بدن با هم هماهنگی دارند و به حرکت کردن مایع درون مفصل کمک می‌کنند تا امکان خم کردن زانو در هنگام راه رفتن و دویدن فراهم شود اما هنگامی‌ که یکی از این اعضا دچار آسیب دیدگی شود و وظیفه خود را به طور صحیح انجام ندهد زانو عملکرد صحیح خود را از دست خواهد داد و شما دچار ضعف و بی ثباتی یا خمیدگی زانو خواهید شد. اجازه بدهید قبل از هر کاری علل اصلی خم شدن زانو را مشخص کنیم تا در مراحل بعدی به سراغ روش‌های موجود برای درمان ضعف زانو برویم. خوشبختانه شما می‌‌توانید از بروز این پدیده به ویژه در مواقع و مراسمات مهم از قبیل جشن فارغ التحصیلی یا جشن ازدواج جلوگیری کنید.

 دلایل ضعف زانو چیست؟

  برخی از دلایل بسیار شایع ضعف زانو بر اساس تحقیقات انجام شده و به گفته پزشکان شامل موارد زیر می‌باشد:

 آسیب دیدگی زانو

 اگر شما یک ورزشکار حرفه ‌ای هستید یا فقط ماهی یک بار به باشگاه می‌روید باید بدانید که حرکت دادن پا در یک جهت نامناسب باعث ضرب دیدگی آن می‌‌شود و بی ثباتی مفصل زانو را به دنبال خواهد داشت. در موارد خفیف، استراحت کردن می‌تواند به رفع این مشکلات کمک کند اما در مواردی که شدت ضربه بسیار شدید است مانند مواردی که یک رباط یا تاندون آسیب دیده است فرایند درمان طولانی تر خواهد شد.

 بالا رفتن سن 

 دلایل دیگری مبنی بر ضعف و بی ثباتی زانو وجود دارد که ارتباطی با تروما یا بیماری ندارند. پیری و بالا رفتن سن یکی از این دلایل است. به ندرت پیش می‌‌آید که یک کودک دچار ضعف و بی ثباتی زانو شود اما در افراد مسن ضعف زانو می‌تواند یکی دیگر از علایم و نشانه‌های پیری باشد.

 آسیب دیدگی مینیسک 

مینیسک به دو بافت غضروفی در زانو گفته می‌‌شود که نقش ضربه گیر را ایفا می‌کنند و از ساییده شدن انتهای استخوان ران روی قسمت فوقانی استخوان ساق جلوگیری می‌کند. از پارگی مینیسک تحت عنوان پارگی غضروف در زانو یاد می‌‌شود. اغلب آسیب دیدگی مینیسک در کنار سایر آسیب دیدگی‌های زانو به وجود می‌‌آید به ویژه در مواردی که هرگونه حرکت چرخشی، پرقدرت یا ضربه مستقیم به زانو فرد را دچار مشکل کرده باشد. در افراد مسن نیز به علت بالا رفتن سن غضروف نازک می‌شود و منجر به پارگی مینیسک خواهد شد و فرد را دچار اختلال خواهد کرد.

 آسیب دیدگی رباط صلیبی جلویی

 رباط صلیبی جلویی یک تاندون بسیار مهم است که استخوان ران را به استخوان ساق متصل می‌‌کند و از پرش استخوان ران در هنگام راه رفتن و گام برداشتن جلوگیری می‌نماید. پارگی این رباط در اکثر مواقع به علت تصادف آسیب دیدگی در برخی فعالیت‌های ورزشی به وجود می‌آید.

 رگ به رگ شدن زانو 

 رباط طرفی داخلی زانو در قسمت داخلی مفصل زانو به متصل کردن استخوان ران به استخوان ساق می‌پردازد. منظور از رگ به رگ شدن رباط طرفی داخلی زانو بروز آسیب دیدگی در این رباط است که اغلب به علت چرخش شدید و ناگهانی پا در فعالیت‌های ورزشی به وجود می‌آید.

 سندروم درد پاتلوفمورال 

 سندروم درد پاتلوفمورال که از آن تحت عنوان زانوی دونده، زانوی پرش کننده، درد جلوی زانو، پاتلا کندومالاسی و سندروم مفصل پاتلوفمورال یاد می‌‌شود اختلالی است که بیشتر به علت استفاده بیش از حد از زانو در فعالیت‌های ورزشی و به ویژه اگر مفصل زانو دچار بد شکلی شده باشد یا قبلاً آسیب دیده باشد به وجود می‌آید. در این حالت غضروف زیر کشکک از بین می‌رود و فرد در هنگام ورزش کردن دچار درد خواهد شد. این اختلال در زنان و افراد جوان که ورزش می‌کنند شایع است اما می‌‌تواند در هر فردی به وجود بیاید.

 آسیب دیدگی عصب 

 عصب ران یکی از دو عصب مهم در قسمت ساق پا است. نوروپاتی فمورال که به آن عملکرد نادرست عصب فمورال گفته می‌شود باعث ضعف در زانو می‌شود و زانو را مستعد بی ‌ثباتی خواهد کرد.

 سندروم پلیکا

 سندروم پلیکا اختلالی است که به علت التهاب پلیکای میانی که یک چین در قسمت میانی غشای پوشاننده مفصل زانو است به وجود می‌آید.

 آرتریت زانو 

 منظور از آرتریت التهاب مفصل است که اغلب مفصل زانو را درگیر می‌‌کند. انواع مختلفی از آرتریت وجود دارد اما ضعف و بی ثباتی زانو یک علامت شایع در استئوآرتریت و آرتریت روماتوئید است که جز بیماری‌های خود ایمنی محسوب می‌شوند. اگرچه آرتریت روماتوئید معمولاً هر دو زانو را درگیر می‌‌کند ممکن است استئوآرتریت فقط در یک زانو به وجود بیاید.

 مالتیپل اسکلروزیس 

 برخی از افرادی که ام اس دارند می‌گویند که یکی از علائم آنها ضعف و بی ثباتی زانو است. ام اس اختلالی است که باعث می‌شود سیستم ایمنی بدن به پوشش محافظ اعصاب حمله کند. اگرچه تحقیقات متعددی در خصوص ارتباط بین و بی ثباتی زانو و ام اس انجام شده است احساس ضعف و بی حسی در پاها از علائم شایع ام اس محسوب می‌‌شود و به صورت ضعف زانو احساس می‌گردد. ام اس می‌تواند باعث بروز علائم و نشانه‌های متفاوتی در افراد مختلف شود اما سایر علائم شایع این اختلال عبارتند از: از دست دادن بینایی، احساس خستگی، سرگیجه و لرزش بدن. متاسفانه هیچ راهی برای درمان ام اس وجود ندارد اما تزریق استروئید می‌تواند به کاهش التهاب عصب پاها کمک کند. مصرف شل کننده‌های عضلانی نیز در مواردی که بیمار دچار سفتی یا اسپاسم مداوم عضلات پا است توصیه می‌شود.

 علائم و نشانه‌های شایع ضعف و بی ثباتی زانوها چیست؟ 

 اگر تصور می‌کنید که دچار ضعف و بی ثباتی زانوها هستید احتمالاً علائم و نشانه‌های زیر را تجربه می‌‌کنید:

• از دست دادن قدرت زانو در هنگام ایستادن
• احساس درد در اطراف زانو
• بروز مشکل در ایستادن یا راه رفتن به طور صحیح
• تورم یا التهاب زانو
• تق تق کردن زانو در هنگام کشیدن یا چرخاندن آن

 ضعف مکرر زانو می‌تواند علامت یک بیماری یا آسیب دیدگی زانو باشد به همین دلیل بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا علت اصلی آن را پیدا کند. سعی کنید از روش‌های درمان خانگی از قبیل کمپرس سرد یا گرم استفاده کنید.  اگر شما دچار ضعف و بی ثباتی زانو هستید می‌‌توانید از بریس زانو یا عصا برای کاهش ریسک زمین خوردن استفاده کنید.

 فیزیوتراپی و ورزش درمانی 

 متخصص فیزیوتراپی می‌تواند با طراحی یک برنامه توانبخشی به شما برای بهتر شدن زانو کمک کند. انجام دادن برخی تمرینات ورزشی خاص می‌‌تواند باعث تقویت عضلات پا و بهبود پایداری و ثبات زانو شود که این امر به بهبود یا کاهش ضعف و بی ثباتی زانو کمک خواهد کرد. پزشک متخصص فیزیوتراپی می‌تواند یک برنامه ورزشی را به منظور پوشش دادن همه نگرانی‌های بیمار در خصوص مشکل زانو طراحی کند. این برنامه درمانی معمولاً بر روی موارد زیر متمرکز است:

• تقویت عضلاتی که از زانو محافظت می‌کنند و حفظ مطابقت صحیح کشکک
• افزایش دامنه حرکات قسمت بالا و پایین پا
• کاهش سفتی و گرفتگی مفاصل
• بهبود انعطاف پذیری پا

 معمولاً برنامه توانبخشی حدود ۴ تا ۶ هفته طول می‌‌کشد اما بهتر است که این تمرینات ورزشی به مدت بیشتری انجام شود تا سلامت زانو تضمین گردد. انجام دادن برخی تمرینات ورزشی به کشش و تقویت موارد زیر کمک خواهد کرد.

• عضلات چهار سر ران که در جلوی پا قرار دارند.
• عضلات همسترینگ که در قسمت پشت پا قرار دارند.
• عضلات ساق که در ناحیه پایین پا قرار دارند.
• عضلات سرینی که به عضلات باسن گفته می‌‌شود.

 دنبال کردن برنامه توان بخشی زانو به کسب اهداف زیر کمک خواهد کرد:

• بهبود توانایی فرد برای خم کردن و صاف کردن پا
• افزایش توانایی پاها برای تحمل وزن بدن
• تقویت نقاط داخلی و خارجی ران و بهبود دامنه حرکات آنها

 باید این تمرینات ورزشی که پزشک تجویز می‌کند را به آرامی انجام دهید. اکثر افرادی که دچار مشکل ضعف و بی ثباتی زانو هستند باید به تدریج به قوی کردن پاها و زانوها و افزایش انعطاف پذیری آنها بپردازند سپس تمرینات ورزشی سنگین تر را در برنامه خود قرار دهند. این بیماران برای پیشرفت باید کمی خودشان را درگیر این تمرینات ورزشی کنند یعنی علاوه بر جلسات فیزیوتراپی در منزل نیز ورزش کنند. ممکن است در ابتدا حفظ تعادل بدن کمی دشوار باشد اما یک متخصص فیزیوتراپی با تجربه به شما کمک می‌کند به تدریج پیشرفت کنید. اکثر افرادی که دچار ضعف زانو هستند باید نوع فعالیت ورزشی آنها مطابق با شرایطی که دارند اصلاح شود به عنوان مثال فردی که دچار آرتریت است باید به جای تمرینات ورزشی سنگین از قبیل دو یا تنیس انجام تمرینات سبک مانند دوچرخه سواری یا شنا بپردازد. دوچرخه سواری می‌تواند به بهبود قدرت قسمت بالای پا کمک کنند زیرا این اندام در بهبود ثبات زانو نقش مهمی را ایفا می‌کند.

 سایر روش‌های درمانی 

 روش‌های درمانی خانگی برای بهبود ضعف زانو وجود دارد که یکی از آنها استفاده از کمپرس سرد است. درمان ضعف و بی ثباتی زانو به علت بروز آن بستگی دارد. برخی از روش‌های درمانی رایج برای این اختلال به شرح زیر می‌باشند:

• استراحت کردن، استفاده از کمپرس یخ، استفاده از بانداژ فشاری و قرار دادن پا روی یک سطح مرتفع از جمله روش‌های درمانی رایج خانگی برای آسیب دیدگی‌های خفیف است که به بهبود مشکلات زانو کمک می‌کند.
• استفاده از داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب از قبیل آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن به تسکین درد و رفع التهاب که در کنار ضعف زانو به وجود می‌آید کمک خواهد کرد.
• استفاده از بریس، بانداژ فشاری و چسب زدن زانو می‌‌تواند به رفع فشار از روی ناحیه آسیب دیده کمک کند و باعث بهبود قدرت ترمیم آن قسمت شود تا بیمار بتواند در زمان تقویت عضلات خود توانایی راه رفتن را نیز داشته باشد.
• افرادی که دچار ضعف زانو هستند می‌توانند روش‌هایی را برای تقویت عضلات، بهبود استقامت و بهبود تعادل و هماهنگی بدن یاد بگیرند. درمانگران آموزش دیده از التراسوند تراپی و گاهی اوقات به همراه تزریق استروئید استفاده می‌‌کنند تا از میزان التهاب و دردی که باعث ضعف و بی ثباتی زانو شده است کاسته شود.
• در برخی موارد پزشک کشکک را دستکاری می‌کند تا آن را به جای اصلی خود برگرداند زیرا زانو دچار دررفتگی شده است.
• پزشک برای تسکین درد و التهاب شدید به تجویز داروهای مسکن قوی می‌پردازد.
• افرادی که دچار مشکلات شدید یا حاد زانو هستند به انجام عمل جراحی برای ترمیم رباط، تاندون و غضروف آسیب دیده نیاز دارند تا کشکک به حالت اصلی خود برگردد.
• شما می‌توانید با اصلاح سبک زندگی خود به درمان ضعف و بی ثباتی زانو بپردازید. نکات زیر به شما برای کاهش فشار از روی زانوی ناپایدار کمک می‌کند:

1. کاهش وزن
2. استفاده از آسانسور به جای پله
3. استفاده از عصا و سایر وسایل کمکی برای راه رفتن

 چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟

 آسیب دیدگی خفیف زانو شایع است و در اکثر افراد بدون نیاز به مداخلات درمانی به صورت خود به خود بهبود پیدا می‌‌کند و روش‌های درمانی خانگی به این افراد کمک خواهد کرد. با این حال برخی موارد که باعث ضعف و بی ثباتی زانو شده است در صورتی که درمان نشوند بدتر خواهند شد و مشکلات بیشتری را به وجود خواهند آورد. در صورتی که شما علاوه بر ضعف زانو دچار علائم و نشانه‌های زیر هستید باید به پزشک مراجعه کنید:

• زمین خوردن
• درد شدید درد یا تورم در زانو که چند روز طول بکشد
• تق تق کردن و صدا دادن زانو که با درد همراه شود
• اختلال در راه رفتن یا مشکل در بالا رفتن از پله
• محدود شدن فعالیت‌های روزمره
• قرمزی زانو
• بروز تب