درمان آب آوردن زانو با طب فیزیکی، ورزش و تخلیه مایع زانو

آب آوردن زانو اصطلاحی است که برای تجمع مایعات و التهاب در اطراف مفصل زانو به کار برده می‌شود. وقتی این اتفاق بیفتد ممکن است زانو حالت متورم پیدا کرده و بزرگتر از حد معمول به نظر برسد. همچنین ممکن است احساس کنید وقتی چیز سنگینی روی زانو قرار می‌دهید زانو سفت و دردناک و نسبت به لمس حساس است. همه این موارد ممکن است در هنگام بالا و پایین رفتن از پله‌ها، چهار زانو و دو زانو  نشستن و چمباتمه زدن باعث احساس ناراحتی در فرد شود. اگر علائم آب آوردن زانو را دارید، لازم است با پزشک خود مشورت کنید تا بهترین روش درمانی را برای شما تعیین کند.

دلایل آب آوردن زانو

دلایل مختلفی وجود دارند که ممکن است باعث متورم شدن زانو شوند. در برخی موارد این مشکل موقتی است و صرفا با استراحت بر طرف می‌شود، در برخی موارد دیگر رفع این مشکل ممکن است نیاز به جراحی یا ایجاد تغییرات دائمی در سبک زندگی فرد داشته باشد. 

آرتروز

شایع انواع آرتروز، آرتریت روماتوئید و اوستئوارتریت هستند. هر دوی این مشکلات منجر به تهلیل و دژنراسیون تدریجی مفصل زانو می‌شوند – اما به دو روش کاملاً متفاوت. آرتریت روماتوئید هنگامی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن دچار مشکل شده و اشتباها شروع به حمله به بافت سالم مفصل می‌کند. این امر باعث می‌شود مفصل به آهستگی تخریب شده و دچار درد و التهاب شود.

استئوآرتریت شایعترین نوع آرتروز است که بیش از 31 میلیون نفر فقط در آمریکا به آن مبتلا هستند. علامت مشخصه استئوآرتریت آن است که غضروف بین استخوان‌ها در مفصل زانو تخریب شده و از بین می‌رود. با ساییده شدن غضروف، استخوان روی استخوان کشیده شده و درنهایت منجر به تشکیل زائده استخوانی یا خار استخوانی در این ناحیه می‌شود. عدم وجود غضروف و رشد غیر طبیعی استخوان باعث تورم مفاصل ، درد و خشکی می‌شود. درمان استئوارتریت به عوامل مختلفی بستگی دارد.

نقرس

نقرس ، که به بیماری پادشاهان معروف است به تدریج در سال‌های اخیر شیوع بیشتری پیدا کرده است. علت اصلب نقرس تبدیل اسید اوریک به رسوبات بلورین، در اثر تجمع زیاد اسید اوریک در خون است. علت زمینه‌ای تولید بیش از حد اسید اوریک به طور معمول عملکرد ضعیف کلیه‌ها– یعنی عدم دفع اسید اوریک از طریق دستگاه ادراری است.

هنگامی که اسید اوریک در اطراف یک مفصل رسوب کند، سیستم ایمنی بدن شدیدا به آن واکنش می‌دهد. شروع درد به شکل نامعمولی سریع است و تورم اطراف مفصل با چشم قابل مشاهده است. یکی از عواملی که نقرس را از مشکلات مشابه آن متمایز می‌کند آن است که درد ناشی از نقرس معمولا در طول شب رخ می‌دهد. عوامل خطری که در ابتلا به نقرس موثرند شامل رژیم غذایی نامناسب ، بالا بودن وزن بدن و عوامل ژنتیکی است.

عفونت

همه ما گاهی در بعضی نواحی از بدن خود دچارعفونت شده‌ایم که از جمله علائم آن ممکن است تورم شدید ، قرمزی پوست ، سفتی و درد را به یاد بیاورید. علت ایجادعفونت ممکن است ویروس، باکتری یا انگل باشد. بسیاری از این ارگانیسم‌ها روی پوست ما زندگی می‌کنند ، بنابراین هر سوراخ یا زخم بازی مسیری برای ورود آن‌ها به مفصل ایجاد می‌کند. یکی از شایع‌ترین علل عفونت مفصلی باکتری استافیلوکوک اورئوس است. اگر احتمال می‌دهید عفونت دارید بلافاصله به پزشک خود مراجعه کنید زیرا ممکن است به داروی آنتی بیوتیک نیاز داشته باشید.

بورسیت کشکک زانو

بورس‌ها کیسه‌های کوچکی حاوی مایع روان کننده سینوویال هستند که در اطراف مفاصل قرار گرفته‌اند. این کیسه‌ها کمک می‌کنند تا تاندون‌ها ، رباط‌ها و ماهیچه‌ها با حداقل اصطکاک روی هم حرکت کنند. بورس‌ها بعضی اوقات به دلیل فعالیت بیش از حد ، ممکن است تحریک شده و شروع کنند به جمع کردن بیش از حد مایع سینوویال. شایع‌ترین علت تورم و درد بیش از حد در قسمت جلوی کاسه زانو، مربوط به مشکلات بورس کشکک زانو است.

کیست

کیست‌ها به نوعی شبیه بورس‌ها، کیسه‌هایی حاوی مایعند ، با این تفاوت که کیست‌ها معمولاً نامطلوب و ناخواسته هستند و در مناطقی که فشار و اصطکاک در مفصل زانو افزایش پیدا کرده، تشیکل می‌شوند. یک نمونه از این موارد کیست بیکر است که یکی از علل شایع زانو درد و تجمع مایع در پشت مفصل زانو است. در این مورد تجمع مایع سینوویال باعث تورم موضعی قابل توجهی شده و ممکن است باعث ناراحتی در هنگام خم کردن زانو یا چمباتمه زدن شود. خیلی وقت‌ها کیست‌ها خود به خود برطرف می‌شوند ، اما در موارد شدید ممکن است نیاز باشد با جراحی برداشته  شوند.

تومور

تومورها از این جهت شبیه به کیستند که آن‌ها هم توده‌های برآمده نامطلوبی هستند که عملکرد طبیعی مفصل را مختل می‌کنند. تفاوت اصلی تومور با کیست در این است که تومور به جای این که پر از مایع باشد، توده‌‌ای توپر از سلول‌هایی است که به لحاظ متابولیکی فعالند و می‌توانند به رشد خود ادامه دهند. تومورها ممکن است سرطانی ( بد خیم) یا غیر سرطانی ( خوش خیم) باشند. خوشبختانه ، مورد دوم شایع‌تر است، و از جمله آن‌ها برجستگی‌های سلولی بی ضرری مانند خال‌های پوستی هستند که غالبا خطری ندارند. تومور در اطراف مفصل زانو نسبتاً نادر است ، اما در صورت ایجاد باعث آب آوردن شدید ، درد و خشکی مفصل زانو می‌شود. برطرف کردن تومور معمولاً نیاز به عمل جراحی دارد.

علائم آب آوردن زانو

از جمله علائم احتمای آب آوردن زانو تورم ، کاهش تحرک و درد است. با این همه ، بسته به علت اصلی آب آوردن زانو، علائم ممکن است متفاوت باشند. اگر علت اصلی استئوارتریت باشد ، احتمالاً هنگامی که فشار یا وزنی بر زانو وارد شود ، شخص احساس درد کرده و در هنگام استراحت ، درد فروکش خواهد کرد. اگر زانو به دلیل آسیب دیدگی مفصل آب بیاورد، احتمالاً علائم کبودی هم وجود دارد و هر نوع فشار یا وزنی روی زانو ممکن است واقعا دردناک و ازاردهنده باشد.

تشخیص

روند تشخیص با مقایسه کردن بین زانو متورم و سالم شروع شده و احتمالاً از تصویربرداری با اشعه ایکس و / یا ام آر آی هم استفاده خواهد شد.

از روش آسپیراسیون یا پونکسیون مفصل نیز ممکن است برای تشخیص استفاده شود. در آسپیراسیون مفصل،  پزشک مقداری از مایع داخل مفصل را با استفاده از سوزن بیرون می‌کشد.از این مایع برای شمارش سلول‌ها، کشت باکتری‌ها و برای بررسی رسوبات کریستالی استفاده می‌شود.

ممکن است پزشک لازم ببیند آزمایش خون نیز انجام شود. در این صورت ، پزشک به دنبال نشانگرهایی مانند تعداد گلبول‌های سفید خون و سرعت رسوب گلبول‌های قرمز (که دومی برای تشخیص التهاب مرتبط با مشکلاتی چون بیماری‌های عفونی، سرطان و بیماری‌های خود ایمنی به کار می‌رود) می‌گردد. آزمایشات تعیین سطح اسید اوریک یا پروتئین واکنشی سی، می‌توانند در تشخیص یک وضعیت التهابی سیستمیک که احتمالاً در اثر یک مشکل قلبی عروقی مانند تصلب شراین کرونری یا بیماری قلبی عروقی آترواسکلروتیک ایجاد شده است، به کار روند.

پزشک پس از آن که علت اب آوردن زانو را تشخیص دهد می‌تواند درمان را شروع کند.

راه‌های درمان آب آوردن زانو

استراحت 

در صورت مواجه با آسیب ‌دیدگی و تورم زانو اولین کاری که انجام آن ضروری است، استراحت است. استراحت باعث می‌شود فشار از روی منطقه آسیب دیده رفع شده و از آسیب دیدگی بیشتر جلوگیری شود. در مواردی مانند شکستگی ، لازم است ناحیه درگیر با استفاده از آتل ، گچ یا بریس بی‌حرکت شده و یا حرکت آن تا حدود زیادی محدود شود.

یخ

خنک کردن ناحیه آسیب دیده می‌تواند واکنش التهابی و درد را کاهش دهد. یکی از عوارض واکنش شیمیایی التهابی بدن ، گرما است. گذاشتن یخ در محل آسیب دیدگی باعث کاهش گرما شده و التهاب را متوقف می‌کند.

فشرده سازی

استفاده از باند کشی برای بستن محل آسیب دیده و افزایش فشار “خارج” سلولی کمک می‌کند تا فشار در فضای بینابینی سلولی به شکل مصنوعی افزایش یافته و از فشار داخل سلول بالاتر رود. هنگامی که فشار فضای بینابینی بیشتر از فشار داخل سلول باشد، حرکت مایع از سلول به فضای بینابینی متوقف می‌شود.

بالا قرار دادن پا

اگر در ناحیه‌ای از بدن مایع اضافی جمع شود ، نیروی گرانش زمین ممکن است باعث ‌شود این مایع اضافی به ناحیه‌ی نا مربوطی از بدن منتقل شود. اگر محل آسیب دیده را بالاتر قرار دهیم، مایع اضافه به سمت اندام‌های داخلی که وظیفه تصفیه خون و بازیافت مواد قابل استفاده مجدد و دفع مواد زائد در بدن را به عهده دارند ، منتقل شود. این مایع از طریق سیستم لنفاوی به این اندام‌ها باز گردانده می‌شود.

فیزیوتراپی

فیزیوتراپی نیز ممکن است در درمان آب آوردن زانو نقش اساسی داشته باشد. یک متخصص فیزیوتراپی ابتدا ، سعی می‌کند به علت اصلی آب آوردن زانو پی ببرد. این تشخیص به او کمک می‌کند تا برنامه درمانی ورزشی مخصوص بیمار را به نحوی تنظیم کند که به کاهش تجمع مایع اضافه در زانو کمک کند. دو روش عالی برای کاهش حجم مایع اضافی در یک ناحیه از بدن ، انقباض و حرکت عضلات است. جز در مواردی که متخصص فیزیوتراپی تشخیص دهد نیاز به بی حرکت کردن ناحیه اسیب دیده هست، حرکت کنترل شده می‌تواند مایع اضافه را از نواحی آسیب دیده خارج کند. ماهیچه‌های ناحیه آسیب دیده برای حرکت دادن مفاصل منقبض می‌شوند و به این شکل مایع به سمت اندام‌های داخلی منتقل می‌شود. سیاهرگ‌ها دریچه‌های “یک طرفه”ای دارند که به سمت اندام‌ها باز می‌شوند و انقباض ماهیچه‌ها مایعات را در آن جهت “پمپاژ” می‌کند.

استفاده از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAID)  

NSAID ها یا داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن در کاهش سریع التهاب و درد زانو بسیار مؤثرند. گفته می‌شود استفاده طولانی مدت از این داروها ممکن است منجر به بعضی عوارض جانبی منفی شود. اگر نوع مشکل زانوی یک فرد (به عنوان مثال آرتروز زانو) به نحوی است که شخص برای مدت طولانی درگیر آن خواهد بود – بهتر است از روش درمانی محافظه کارانه‌تری استفاده شود.

تزریق کورتون

داروهای کورتون یا کورتیکواستروئید، مثل داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی داروهای قدرتمندی هستند که می‌توانند التهاب را از بین برده و به طور موقتی باعث تسکین زانو درد بیمار شوند. این داروها اگرچه برای برخی افراد مؤثرند، اما عوارض جانبی طولانی مدتی نیز دارند که لازم است در هنگام استفاده از این داروها در نظر گرفته شوند.

تخلیه آب زانو

اگر تجمع مایع در اطراف مفصل زانو خیلی حاد و ناتوان کننده باشد ، پزشک ممکن است با استفاده از یک سرنگ مایع اضافی اطراف مفصل زانو را تخلیه کند. این روش اگرچه صرفا علائم را برطرف کرده و درمانی برای اصل مشکل نیست، اما موقتا می‌تواند باعث تسکین ناراحتی‌های ناشی از آب آوردن زانو شود.

بریس زانو

اگر علت اصلی تورم و درد زانو آرتروز باشد ، ممکن است استفاده از یک بریس کاهنده فشار زانو گزینه درمانی مناسبی باشد. عملکرد بریس کاهنده فشار زانو ، کاهش فشار وارده بر زانو است و به بیماران کمک می‌کند تا بدون تحمل درد فعالیت داشته باشند.

ورزش

بی ثباتی مفصل و ضعف عضلات می‌توانند عوامل موثری در ایجاد تورم و زانو درد باشند. انجام تمرینات منظم مقاومتی مخصوص پایین‌تنه و ورزش‌های هوازی، روشی کم خطر و کم هزینه برای درمان زانو درد است به خصوص اگر علت اصلی زانو درد، آرتروز باشد.

جلوگیری از آب آوردن زانو

طبیعی است که هر کسی ترجیح می‌دهد اصلاً دچار آب آوردن زانو نشود. شما می‌توانید احتمال بروز آب آوردن زانو را، در صورتی که اضافه وزن دارید با کاهش وزن، و در غیر این صورت با حفظ وزن در محدوده سلامتی کاهش دهید. اضافه وزن باعث وارد آمدن فشار بیشتری بر زانوها شده و احتمال آسیب دیدگی را بیشتر می‌کند.

از انجام حرکات تکانشی شدید خودداری کنید و روی سطوح ناصاف ندوید. به تمرینات و ورزش‌هایی بپردازید که برای زانوها نسبتاً آسان هستند، از جمله تمریناتی که شامل خم کردن ملایم (نه زیاد) زانو و حرکات صاف ‌شدنی که طی آن‌ها بیشتر وزن روی قسمت بیرونی پاها قرار گرفته است. ورزش‌های مناسب زانو شامل بیس بال ، اسکی صحرانوردی، اسکیت ، دوچرخه سواری (در صورتی که زین بالا باشد، و با دنده پایین و اجتناب از دوچرخه سواری روی سطوح شیبدار انجام شود) ، شنا (در صورتی که زانوها صاف و حرکات پاها تند و کوتاه باشند) و پیاده روی است.

در مقابل ، بعضی ورزش‌ها فشار زیادی به زانو وارد می‌کنند و در صورت امکان و نگرانی از وضعیت و قدرت زانوها ، بهتر است از انجام آن‌ها خودداری کنید. از جمله این ورزش‌ها می‌توان به فوتبال ، راگبی ، هاکی ، دوی سرعت، والیبال ، بسکتبال ، اسکواش ، اسکی در سراشیبی ، دوی آهسته و تنیس اشاره کرد. در اصل ، هر حرکتی که باعث شود به زانوها ضربه وارد شود یا موجب حرکات پیچشی زانوها شود مناسب نیست.

اصل اساسی این است که فعالیت‌هایی را انتخاب کنید که متناسب با قدرت و ظرفیت تحمل زانوهایتان باشد.

متاسفانه، حتی با وجود مراقبت و احتیاط‌های فراوان، هنوز هم ممکن است دچار آب آوردن زانوها شوید ، که در این صورت ، به درمان مناسب نیاز خواهید داشت و اولین قدم برای این نوع درمان‌ تشخیص درست است.