بورسیت زانو میتواند باعث بروز درد زانو در قسمت کشکک یا زیر آن یا بالای کشکک شود. زانو از ۱۱ عدد بورس تشکیل شده است. بورسهایی که معمولاً دچار التهاب میشوند عبارتند از بورس زیر کشکک، بورس روی کشکک، بورس دور کشککی و بورس پس آنسرینوس. بورس دور کشککی دقیقا روی کشکک و بین پوست و کشکک قرار گرفته است. قبلا از بورسیت دور کشککی تحت عنوان زانوی زن خانه دار یاد میشد معمولاً به افرادی ارتباط داشت که به مدت طولانی روی زانوی خود قرار میگرفتند. بورس دور کشککی در افرادی که مشاغل از قبیل نجاری، باغبانی، تعمیر سقف و لوله باز کنی مشغول هستند بیشتر دیده میشود.
فهرست مطالب
علل بروز بورسیت زانو چیست؟
حساسیت به لمس اغلب به علت تحت فشار قرار گرفتن مداوم زانو به وجود میآید. افرادی که به مشاغل از قبیل باغبانی، تعمیر سقف، لوله بازکنی، نجاری و کار در معدن مبادرت دارند بیشتر در معرض خطر ابتلا به بورسیت زانو قرار خواهد گرفت. وارد شدن ضربه مستقیم به قسمت جلوی زانو میتواند باعث بروز بورسیت زانو شود. ورزشکارانی که در برخی فعالیتهای ورزشی حضور دارند که به زانوی آنها ضربه وارد میکند یا روی زانو زمین میخورند بیشتر در معرض خطر ابتلا به این اختلال قرار خواهند گرفت. فوتبال، بسکتبال و کشتی نمونههایی از این تمرینات ورزشی هستند. افرادی که نقرس یا آرتریت روماتوئید دارند نیز بیشتر دچار بورسیت زانو خواهد شد. بورسیت زانو میتواند به علت بروز عفونت باکتریایی نیز به وجود بیاید. در صورتی که آسیب دیدگی زانو به دنبال خراشیدگی پوست، نیش حشرات یا زخم شدن آن باعث باز شدن پوست شود باکتری وارد کیسه بورس خواهد شد و باعث بروز عفونت میشود که از این وضعیت تحت عنوان بورسیت عفونی یاد میشود. بورسیت عفونی شیوع چندانی ندارد اما یک اختلال جدی است و باید به طور کامل درمان شود. شایع ترین علل بروز پوست زانو به شرح زیر میباشند:
- تروما یا وارد شدن ضربه مستقیم به زانو
- زمین خوردن مداوم روی زانو
- تحت فشار قرار گرفتن مداوم زانو، زانو زدن به مدت طولانی یا ضرب دیدگی مداوم آن
- آرتروز زانو که بورسیت میتواند به اختلالاتی از قبیل نقرس، آرتریت روماتوئید و استئوآرتریت ارتباط داشته باشد.
علائم و نشانههای بورسیت زانو چیست؟
علائم و نشانههای بورسیت زانو به شرح زیر میباشند:
- تورم کشکک یا قسمت بالا و پایین آن
- محدود شدن دامنه حرکات آن
- قرمزی و احساس گرما در محل بورس
- دردناک بودن حرکات زانو
- حساسیت به لمس و احساس گرما
- تجمع مایع، قرمزی و تب و لرز به علت بروز بورسیت عفونی
تورم بورس زانو درون خود بورس رخ میدهد و ربطی به مفصل زانو ندارد. معمولاً افراد عادی از تورم زانو تحت عنوان آب آوردن زانو یاد میکنند اما تجمع مایع درون زانو با تجمع مایع درون مفصل زانو متفاوت دارد. معمولاً علائم و نشانههای بورسیت زانو با انجام دادن برخی حرکات از قبیل زانو زدن، خم شدن به صورت مکرر، اسکات یا دولا شدن بدتر میشود و با نشستن بهبود پیدا میکند.
بورسیت زانو چگونه تشخیص داده میشود؟
پزشک به طور کامل به ارزیابی سابقه پزشکی شما میپردازد و سپس معاینه جسمانی را با هدف مشخص کردن بورسیت زانو انجام خواهد داد. در صورتی که در قسمت زانو تورم وجود داشته باشد و شما در هنگام فشار دادن بورس دچار حساسیت به لمس باشید پزشک بورسیت زانو را تایید خواهد کرد.
انجام معاینه جسمانی و سابقه پزشکی
پزشک از شما درباره علائم و نشانههایی که دارید از قبیل شدت درد و مدت زمان شروع علائم و نشانههای شما سوال خواهد پرسید و به بررسی فاکتورهای خطر برای ابتلا به بورسیت دور کشککی میپردازد. پزشک از شما سوالاتی را درباره علائم و نشانههای عفونت از قبیل سابقه تب و لرز خواهد پرسید زیرا در صورتی که بورسیت دور کشککی به علت عفونت به وجود آمده باشد برنامه درمان فرق خواهد کرد. پزشک در هنگام انجام معاینه جسمانی به بررسی زانوی آسیب دیده شما خواهد پرداخت و آن را با زانوی سالم شما مقایسه خواهد کرد سپس دامنه حرکات زانوی شما را ارزیابی مینماید تا به این نتیجه برسد که آیا درد باعث میشود نتوانید زانوی خود را خم کنید یا خیر.
تستها
پزشک از تستهای مختلف برای تشخیص بورسیت زانو استفاده میکند که به شرح زیر میباشند:
- عکس برداری توسط اشعه ایکس میتواند تصاویر واضحی را از استخوان نشان دهد. پزشک به کمک این نوع عکس برداری اطمینان حاصل میکند که شما دچار شکستگی استخوان کشکک نیستید و علائمی که دارید ارتباطی با شکستگی ندارد.
- معمولاً تشخیص بورسیت از طریق انجام معاینه جسمانی محقق میشود اما پزشک از سی تی اسکن و اسکن ام آر آی برای بررسی سایر آسیب دیدگیهای بافت نرم استفاده خواهد کرد.
- در صورتی که پزشک به عفونت بورس مشکوک باشد از آسپیراسیون استفاده خواهد کرد و یک سوزن کوچک را وارد بورس میکند سپس به جمع آوری مایع میپردازد و نمونه تهیه شده را برای آنالیز به آزمایشگاه خواهد فرستاد.
بورسیت زانو چگونه درمان میشود؟
تشخیص بورسیت زانو راحت ترین کاری است که پزشک میتواند انجام دهد. پزشک به ارزیابی زانوی شما میپردازد تا بتواند علت درد آن را پیدا کند سپس یک برنامه درمانی مشخصی را برای شما طراحی خواهد کرد زیرا مواردی از قبیل ضعف عضلانی، سفتی عضلات، درد بازدارنده، اختلاف طول پاها و مواردی از این قبیل میتوانند باعث بروز درد زانو شوند.
روشهای درمانی غیر جراحی
معمولاً روشهای درمانی غیر جراحی در مواردی که بورس فقط ملتهب شده و خبری از عفونت نیست بسیار مفید هستند.
- باید از انجام دادن فعالیتهایی که باعث بدتر شدن علائم و نشانههای شما میشوند خودداری کنید و تا زمانی که بورسیت زانو بهبود پیدا میکند به انجام فعالیتهای دیگری بپردازید. تمرینات ورزشی سبک از قبیل دوچرخه سواری یک گزینه انتخابی مناسب برای شما محسوب میشوند.
- پای آسیب دیده خود را روی یک سطح مرتفع قرار دهید مگر آنکه مجبور باشید راه بروید.
- مصرف داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب از قبیل ناپروکسن و ایبوپروفن میتوانند به تسکین درد و کنترل التهاب کمک کنند.
در صورتی که این روشها باعث تسکین درد و کنترل تورم نشود پزشک به کمک سوزن مخصوص به تخلیه مایع درون بورس میپردازد سپس استروئید را به درون آن تزریق میکند. کورتیکواستروئید یک داروی ضد التهاب است که قوی تر از داروهای خوراکی تجویز شده میباشد.
فیزیوتراپی
تعداد زیادی از افرادی که دچار بورسیت زانو هستند طی مدت چند هفته رو به بهبودی خواهد رفت. برنامه درمان با فیزیوتراپی شامل موارد زیر است:
- کاهش درد و التهاب که این امر از طریق مدالیتههای الکتریکی، استفاده از چسب کنیزیو و اصلاح فعالیت جسمانی محقق میشود.
- بهبود دامنه حرکات مفصل زانو
- تقویت عضلات همسترینگ و عضلات چهار سر ران
- تقویت عضلات ساق، ران و لگن
- بهبود طول عضلات
- بهبود حالت بدن و تعادل
- بهبود عملکرد بدن در هنگام راه رفتن، دویدن، نشستن، ایستادن و انجام فعالیتهای جسمانی
- کاهش ریسک بروز مجدد بورسیت زانو
در کنار فیزیوتراپی از داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب برای کمک به تسکین درد و التهاب استفاده میشود. در صورتی که بورس عفونی شده باشد یا آن که علائم و نشانههای شما مدت زیادی باقی بماند پزشک آسپیراسیون پوست را پیشنهاد خواهد داد و سپس به تزریق استروئید و داروی بی حسی موضعی خواهد پرداخت. در صورتی که بورس عفونت کرده باشد شما به داروهای آنتی بیوتیک نیز نیاز خواهید داشت.
عمل جراحی بورس
در مواردی که هیچ یک از روشهای بالا باعث بهبود بورسیت زانو نشده باشد پزشک انجام عمل جراحی را برای خارج کردن بورس پیشنهاد خواهد داد. این عمل جراحی نیز همانند همه روشهای جراحی با خطراتی از قبیل عفونت، درد و ناپایداری زانو، سفتی مفصل و از بین رفتن دامنه حرکات زانو همراه خواهد بود. خبر خوبی که باید به شما بدهیم این است که بیش از ۹۰ درصد از بیماران دچار عوارض پس از جراحی نخواهند شد.
توانبخشی پس از عمل جراحی
توانبخشی پس از عمل جراحی یکی از مهمترین جنبههای جراحی زانو است که اغلب از آن غفلت میشود. شما میتوانید با انجام جلسات فیزیوتراپی شاهد کسب نتایج عالی باشید و فرآیند بهبود شما با سرعت بیشتری طی شود.
چگونه میتوان از بورسیت زانو جلوگیری کرد؟
شما میتوانید با حفظ انعطاف پذیری عضلات ران و کاهش زمان قرار گرفتن روی زانوهای خود از بروز بورسیت زانو جلوگیری کنید. در صورتی که به هر دلیلی مجبور شدید مدت زیادی روی زانوهای خود قرار بگیرید استفاده از کمپرس یخ برای جلوگیری از بروز التهاب که اولین مرحله بورسیت است توصیه خواهد شد. اگر شما به انجام فعالیتی مشغول هستید که با خم کردن زانو به صورت مداوم همراه است باید در فواصل زمانی مناسب استراحت کنید تا از فشار وارد شدن به زانوهای شما جلوگیری شود. به عبارتی باید بین زمان استراحت کردن و فعالیت جسمانی تعادل وجود داشته باشد. کنترل وزن بدن در جلوگیری از تحت فشار قرار گرفتن مفاصل پا نقش مهمی را ایفا میکنند. به این ترتیب باید یک برنامه مشخص برای کنترل وزن خود داشته باشید. شما میتوانید با رعایت نکات زیر از بروز بورسیت زانو جلوگیری نمایید:
- اگر به واسطه شغلی که دارید مجبور هستید زیاد روی زانوی خود قرار بگیرید و یا به انجام فعالیتهای ورزشی از قبیل فوتبال، بسکتبال و کشتی میپردازید حتما از پد محافظ زانو استفاده کنید.
- به طور مداوم به زانوی خود استراحت بدهید و به کشش عضلات آن بپردازید. همچنین میتوانید به طور منظم فعالیتهای خود را تغییر دهید تا از فشار وارد شدن به زانوهای شما جلوگیری شود.
- پس از انجام فعالیت جسمانی سنگین از کمپرس یخ استفاده کنید و پای خود را در یک سطح مرتفع قرار دهید.